Zo'n 100 dagen is Petra Verhoef nu directeur bij het Voedingscentrum. Het viel haar al snel op dat er binnen de organisatie een "groot gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel" heerst. "Binnen het Voedingscentrum is er een enorme schat aan kennis over gezonde, duurzame en veilige voeding, als ook op het terrein van gedragsverandering. De bereidheid en het enthousiasme om te delen, zowel onze kennis als organisatievermogen, laat zien dat we ons verantwoordelijk voelen voor de gezondheid van de mens en onze planeet. En daar ben ik nu al trots op."
Het verantwoordelijkheidsgevoel dat het Voedingscentrum uitstraalt wordt door sommigen onterecht aangezien voor behoudendheid, zegt Petra. "Juist in een tijd waarin veel sprake is van verhitte maatschappelijke debatten, is het belangrijk om heldere, praktische informatie te geven over gezonde, duurzame en veilige voedselkeuzes. En over wat consumenten, bedrijven, inrichters van eetomgevingen en overheden daaraan kunnen bijdragen", zegt Petra. "Partijen die liever verwarring zaaien, hebben daar vaak iets bij te winnen."
'Zie de Schijf van Vijf als inspiratie'
Ze benoemt de grote hoeveelheid informatie die online en offline wordt gedeeld over voeding, gezondheid en duurzaamheid. "Mensen en organisaties delen dat vanuit een bepaalde overtuiging, maar het is niet altijd onderbouwd met feiten. Dan kan het heel fijn zijn om je te kunnen afzetten, tegen de Schijf van Vijf bijvoorbeeld. Ik zou juist willen oproepen om de Schijf van Vijf zo veel mogelijk in te zetten voor gezonde én duurzame voedselkeuzes. Zie het dus niet als een bedreiging maar juist als inspiratie. Gelukkig gebeurt dat laatste ook volop."
Voor het Voedingscentrum ligt er ook de uitdaging om te werken in de context van twee grote veranderingen, vertelt Petra. "Die veranderingen krijgen vorm in een enorm complex veld van allerlei spelers, en overlappen ook deels met elkaar. De eerste is de zogeheten eiwittransitie. Dat houdt in dat het aandeel plantaardig eiwit in onze voeding groter wordt dan het aandeel dierlijk eiwit. Daarnaast is er de broodnodige omslag van zorg als mensen al ziek zijn naar preventie, dus het voorkomen van overgewicht en daaraan gerelateerde ziekten."
![]()
'De hele samenleving moet aan de slag'
Als het gaat om volksgezondheid en klimaat dan laten de statistieken en onderzoeken keer op keer zien dat het niet de goede kant op gaat. Het terugdringen van overgewicht en bijdragen aan de eiwittransitie zijn essentieel om een omslag te kunnen maken. Petra benadrukt dat de verantwoordelijkheid daarvoor zeker niet alleen bij het individu ligt. "De hele samenleving moet aan de slag. De overheid kan doelen stellen, maar bedrijven in de hele voedselketen – van productie tot eetomgeving - hebben de troeven tot verandering in handen."
Volgens Petra heeft het Voedingscentrum hierbij ook een belangrijke rol te spelen. "Denk aan de juiste informatie geven om bijvoorbeeld eetomgevingen gezonder en duurzamer te maken, maar ook het gesprek vormgeven over de positieve stappen die iedere partij in onze voedselketen kan zetten. Juist door de onafhankelijke, centrale positie van het Voedingscentrum, kunnen we het geheel overzien. We moeten daarbij wel rekening houden met de betekenis die gezonde en duurzame voeding heeft en dat dat kan verschillen tussen mensen. Mooi is dat eten (aanbieden) volgens de Schijf van Vijf juist die flexibiliteit biedt."
Grote gezondheidsverschillen aanpakken
Binnen haar inzet voor de gezondheid van de planeet en de mens in het algemeen, is er een groep in de samenleving die haar speciale aandacht heeft: mensen met een gezondheidsachterstand door hun sociaaleconomische positie. "Er zijn grote gezondheidsverschillen in Nederland. Ik heb eerder gewerkt in de lokale politiek en toen van dichtbij gezien wat leven in armoede voor mensen betekent en wat voor invloed armoede heeft op hun mogelijkheden om genoeg, gezond en duurzaam te kunnen eten en te bewegen."
Het aanpakken van armoede is momenteel een groot politiek thema. Volgens Petra is het cruciaal om daarbij ook de focus op kinderen te leggen, om zo het tij te kunnen keren. "We moeten zorgen voor een gezonde (eet)omgeving, waaronder een gezonde lunch op school en aanbod van vers, betaalbaar voedsel in de wijken waar dat nu ontbreekt. Ook moet onze voedingsvoorlichting aansluiten bij de stappen die mensen kunnen maken. Daarom moeten we het samen met hen ontwikkelen en aanbieden op de plekken waar zij keuzes moeten maken over voedsel."
Contrast tussen ondervoeding en overgewicht
Dat genoeg en gezond eten niet voor iedereen vanzelfsprekend is, was voor Petra ooit een drijfveer om in Wageningen te gaan studeren. "Als jong meisje maakten de beelden van hongersnoden in Afrika grote indruk op mij. 'Als ik later groot ben, dan ga ik iets doen zodat mensen niet meer in onzekerheid hoeven te leven of ze wel genoeg te eten hebben', dacht ik toen." Tijdens haar studie Voeding van de Mens brachten haar interesse in de vraag waarom mensen eten wat ze eten en waarom er in bepaalde gebieden ondervoeding heerst, Petra naar Mexico voor een stage.
Terug in Nederland was het contrast met de ondervoeding die ze in Mexico had gezien groot. Terwijl er daar grote gezondheidsproblemen waren vanwege karige, eenzijdige voeding, stond in Nederland de toename van overgewicht, kanker en hart- en vaatziekten, en de rol van een ongezonde leefstijl daarbij, volop in de aandacht. Dat bracht Petra tot haar keuze om promotieonderzoek te doen naar voeding en hart- en vaatziekten.
Voedingscentrum als spil in het systeem
"De strijd tegen een ongezonde leefstijl nam in mijn loopbaan een centrale plek in. Gedurende de tijd vielen er steeds meer puzzelstukjes op zijn plek. Ik begon bij wetenschappelijk onderzoek naar de mogelijkheid om welvaartsziekten te bestrijden, om daarna te kijken naar de rol die bedrijven op zich moeten nemen om deze terug te dringen." In de bijna 10 jaren als lokale politicus werd ze zich ook bewust van de invloed die politieke keuzes uitoefenen op gezondheid van mensen.
"In mijn laatste baan bij het Rathenau Insitituut onderzochten mijn team en ik onder andere hoe we als samenleving de systemen kunnen veranderen die verantwoordelijk zijn voor de volksgezondheid en de voedselvoorziening. Hoe kunnen we stappen zetten van zorg naar preventie? Hoe komen we tot een duurzamer voedselsysteem? En hoe kunnen technologie en maatschappelijke innovatie daarbij helpen? Het mooie is: het Voedingscentrum vervult in mijn ogen een spilfunctie in die dynamiek. Als voorlichtingsorganisatie, kennispartner en samenwerkingspartij, zowel op het gebied van gezondheid als duurzaamheid."