Omschrijving
Onderbouwing
Veel van de beweringen in het boek missen een onderbouwing. Zo worden er adviezen gegeven over de verteringstijd van bepaalde producten en over het specifieke moment waarop bepaalde producten gegeten zouden moeten worden. Maar hiervoor wordt geen enkele onderbouwing aangedragen.
Wel bevat het boek een lijst met wetenschappelijke bronnen. Daardoor lijkt het programma onderbouwd, maar in werkelijkheid wordt er selectief in de onderzoeksresultaten ‘geshopt’. Ook wordt er niet gekeken of de kwaliteit van het bewijs voldoende is om adviezen op te baseren. Zie voor meer informatie Voedingswetenschap: soorten onderzoek uitgelegd.
Onjuistheden
De achtergrondinformatie bevat diverse onjuistheden. Door de toepassing hiervan in de dagmenu’s kan dit op de lange termijn risico’s met zich meebrengen voor de gezondheid. Zo wordt er in het eerste boek (2015) geadviseerd om 6% van de totale hoeveelheid kilocalorieën uit eiwitten te halen. Bij een dagmenu van 1300 kilocalorieën betekent dit dat de voeding 20 gram eiwit bevat. Dit is een veel te lage hoeveelheid voor een volwassene om eiwitverliezen aan te vullen.
In de wintereditie 2016 staat dat het vrijwel onmogelijk is om bij een calorie-inname die voldoet aan je energiebehoefte een tekort aan eiwitten binnen te krijgen. Maar omdat dit programma afvallen als doel heeft, is dat risico er wel. De calorie-inname in het programma is namelijk lager dan de behoefte. Ook staan er het eerste boek (2015) bepaalde beweringen over producten die niet kloppen. Zo zou kip veel vet bevatten en een glas water met citroen je metabolisme stimuleren.
Op pagina 111 van de wintereditie 2016 staat de Eetmeter foutief vermeld als bron voor de hoeveelheden omega-3 in een aantal producten. Deze gegevens zijn niet afkomstig uit de Eetmeter en komen niet overeen met de gehaltes zoals vermeld in het Nederlands Voedingsstoffenbestand.
Gezondheidseffecten
De dagmenu’s bestaan voornamelijk uit groenten en fruit aangevuld met wat graanproducten, plantaardige zuivelvervangers en peulvruchten. In de wintereditie 2016 is een kleine hoeveelheid noten en zaden onderdeel van het programma en wordt bij een paar gerechten de suggestie gegeven dat rijst of aardappel kan worden vervangen door vlees, vis, of ei.
Eiwit
In de wintereditie 2016* is de hoeveelheid eiwit in de dagmenu’s gemiddeld 40-45 gram per dag. Dit is onvoldoende voor een gemiddelde volwassene. In plantaardige eiwitten zitten soms minder essentiële aminozuren, of in een andere verhouding. Daarnaast is het eiwit uit sommige plantaardige producten soms moeilijker te verteren. Mensen die geen dierlijke producten gebruiken, hebben daarom meer eiwit nodig: namelijk minimaal 1 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht. De gemiddelde Nederlandse vrouw van 1,68m heeft bij een gezonde BMI gemiddeld 60-65 gram eiwit per dag nodig. Bij het afvallen beperkt voldoende eiwit eten het verlies aan spierweefsel. Dat is gunstig, omdat spierweefsel meer energie verbruikt dan vetweefsel. Bij sommige gerechten wordt een tip gegeven hoe de hoeveelheid eiwit kan worden verhoogd. Op het totaal van 50 dagen zorgt dit echter nog steeds niet voor een voldoende inname van 1 gram eiwit per kg lichaamsgewicht bij een gezond lichaamsgewicht. In de achtergrondinformatie over eiwit wordt een negatief beeld geschetst over deze voedingsstof en worden de nadelige gevolgen van een hogere eiwitinname dan minimaal aanbevolen overdreven.
Vet
De Gezondheidsraad beveelt aan om minimaal 20% van de totale hoeveelheid calorieën op een dag uit vetten te halen. Het percentage calorieën uit vet in de dagmenu’s van de wintereditie 2016* is gemiddeld 19% en in sommige weken lager.
Vitamines en mineralen
In alle dagmenu’s is de hoeveelheid calcium, vitamine D, vitamine B12 en jodium veel lager dan de daarvoor geldende normen. Het risico om op de langere termijn een tekort aan één of meerdere voedingsstoffen op te lopen is groot.
De dagmenu’s van de wintereditie 2016* leveren nagenoeg geen vitamine B12 en vitamine D. Een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot een vorm van bloedarmoede: macrocytaire anemie. Ook kan het tekort neurologische gevolgen hebben, zoals tintelingen in de vingers, paraestesie, geheugenverlies, coördinatiestoornissen of ataxie en spierzwakte in de benen. Gevolgen van een vitamine D-tekort zijn op den duur botontkalking of osteoporose en/of spierzwakte optreden.
In de wintereditie 2016 wordt over vitamine B12 geadviseerd om het gehalte in het bloed te laten bepalen om vervolgens in overleg met een arts of (niet nader gespecificeerde) therapeut al dan niet een B12 supplement te nemen. Vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten. Het lichaam kan hiervan een voorraad aanleggen, maar als deze onvoldoende wordt aangevuld raakt deze op termijn uitgeput. De gevolgen van een vitamine B12 tekort kunnen zeer ernstig en onomkeerbaar zijn. De Gezondheidsraad adviseert daarom aan mensen met een veganistisch eetpatroon om een vitamine B12-supplement te nemen om tekorten te voorkomen. Er zijn geen ongewenste effecten bekend bij mensen die langdurig te veel vitamine B12 innamen.
Over vitamine D wordt in de wintereditie 2016 geadviseerd om dit alleen in supplementvorm te nemen onder begeleiding van een arts of gespecialiseerde therapeut. Voor iedereen jonger dan 70 jaar geldt een dagelijkse aanbevolen hoeveelheid van 10 microgram vitamine D. Een te hoge vitamine D inname kan alleen voorkomen als gevolg van langdurig te veel supplementen gebruiken. Een supplement met de dagelijks aanbevolen hoeveelheid van 10 microgram vitamine D per dag is veilig en hoeft niet onder begeleiding te worden genomen. Voor kinderen tot 4 jaar, zwangere vrouwen, mensen met een donkere (getinte) huid, mensen die niet voldoende buitenkomen, vrouwen ouder dan 50 jaar en iedereen boven de 70 jaar adviseert de Gezondheidsraad extra vitamine D te nemen via een supplement.
De hoeveelheid jodium is in de dagmenu’s van de wintereditie 2016* gemiddeld over 50 dagen alleen voldoende als je de recepten met norivellen eet. Hiermee overschrijd je in week 5 en 7 de aanvaardbare bovengrens per dag voor die hele week.
De hoeveelheid kcal neemt in de loop van de weken af. Op pagina 209 wordt geadviseerd dat je na week 7 kunt beginnen met vastendagen om verder af te vallen. De inname van bepaalde voedingstoffen zal hierdoor verder onder druk komen te staan.
In het programma wordt geen begeleiding gegeven om het gewichtsverlies te behouden.
Wanneer je af en toe een gerecht uit een van de boeken eet en het programma niet structureel volgt, gelden bovenstaand risico’s niet.
* Berekend op basis van de 50 dagmenu’s. Bekijk de berekeningen (PDF, 124 kB)