Wie 'De Schijf van Vijf voor jou' invult krijgt een lijst met voedingsmiddelen en hoeveelheden voor een dagmenu. Met deze bouwstenen kun je talloze verschillende menu’s creëren. Maar hoe komen we bij die lijst? En kun je ook op een andere manier aan al je voedingsstoffen komen?
Eten volgens de Schijf van Vijf helpt om de kans op ziekte te verkleinen en je lichaam goed te laten functioneren. De lijst uit ‘De Schijf van Vijf voor jou’ geeft de optimale combinatie weer van zowel gezondheidsbevorderende voedingsmiddelen, als voedingsmiddelen die zorgen voor voldoende voedingstoffen en energie.
Er zijn voedingsmiddelen waarvan de Gezondheidsraad heeft vastgesteld op basis van wetenschappelijke literatuur dat zij goed voor de gezondheid zijn. Denk aan fruit, groente, brood, zuivel, noten en thee. Deze verdienen daarom een plek in de Schijf van Vijf. Welke stof of eigenschap deze producten precies gezond maakt, is niet vast te stellen uit onderzoek. Daardoor zijn ze lastig te vervangen.
Daarnaast moet een dagmenu genoeg energie en voedingsstoffen opleveren. Samen met het RIVM hebben we berekend met welke voedingsmiddelen en hoeveelheden elke leeftijdsgroep en geslacht genoeg energie en voedingsstoffen binnenkrijgt. Zonder een teveel aan ongunstige voedingsstoffen, zoals suiker, verzadigd vet en zout. Hierbij houden we ook rekening met duurzaamheid, veiligheid en de herkenbaarheid binnen het Nederlandse voedingspatroon.
De Schijf van Vijf houdt rekening met al die factoren. Zo kan het merendeel van de Nederlanders makkelijk een gevarieerd, gezond en duurzamer voedingspatroon samenstellen.
Moet iedereen dezelfde hoeveelheden eten?
De Schijf van Vijf voor jou-tool is gericht op de gemiddelde Nederlander. Er is bij de aanbeveling rekening gehouden met iets kleinere en grotere eters door een range te geven, zoals 2-3 porties zuivel. Als je erg klein bent of juist erg groot, als je bijna niet beweegt of juist heel veel, dan kan het zijn dat je wat minder of meer energie nodig hebt.
Lees meer over wat je kunt doen als je niet 'gemiddeld' bent.
Kan ik het vervangen?
Als je iets écht niet wil of kunt eten, dan kan de lijst met voedingsmiddelen en hoeveelheden vrij rigide overkomen. Helaas is het vervangen van belangrijke pijlers als groente, fruit, vis, zuivel, noten en graanproducten lastig, of zelfs onmogelijk, wanneer je rekening wil houden met alle factoren die wij hebben meegenomen.
Stel: je eet geen brood. De Gezondheidsraad raadt volkoren graanproducten aan om de kans op bepaalde chronische ziekten te verkleinen. Wat dat betreft zou je in plaats van volkorenbrood ook andere volkoren graanproducten kunnen eten. Maar brood is ook een belangrijke bron van voedingsstoffen, zoals jodium, vezel en ijzer. Deze kun je deels ook uit andere producten halen.
Eet je 2 tot 3 porties vis, dan krijg je evenveel jodium binnen als uit 4 sneden brood. Daarnaast moet ook het gemis aan vezels en ijzer worden ondervangen. En wel zo dat de rest van de voedingsstoffenvoorziening in orde blijft, de consumptie van dierlijke producten binnen de perken blijft én er niet te veel calorieën gegeten worden. Eenvoudig is dat niet. Ons rekenmodel laat zien dat het mannen zou lukken om aan deze voedingsstoffen te komen zonder brood te eten als ze elke dag 900 gram groenten, 1000 gram fruit en 500 gram aardappelen eten en veel water drinken.
Is het erg om iets niet te eten?
Eet je bijvoorbeeld helemaal geen groente en fruit, dan mis je de gezondheidsvoordelen die ze bieden, en krijg je minder voedingstoffen binnen dan je nodig hebt om alle processen in je lichaam optimaal te laten verlopen. Maar dat betekent niet meteen dat je ziek wordt: gezonde voeding verlaagt de kans op ziek worden. Er zijn echter nog meer factoren die bepalen hoe hoog je kans is op ziekte, zoals roken, bewegen en erfelijkheid.
Heb je een allergie of overgevoeligheid en kun je daarom iets niet eten? De diëtist kan je helpen bij het samenstellen van een evenwichtige voeding.
Zoek een diëtist
Voorbeelden van lastig te vervangen producten
We krijgen regelmatig vragen van mensen die iets niet kunnen of willen eten. We leggen per product uit waarom ze in de Schijf van Vijf staan en wat je eventueel zou kunnen doen om ze te compenseren.