Als expert voedselveiligheid dompel ik me elke werkdag onder in ál die wetten en regels die ons als mens gezond houden. Gezond als in: niet ziek door schadelijke stoffen of ziekteverwekkers in ons eten. De regels zijn streng en niet zelden puur uit voorzorg. Ik verbaas me steeds weer over het verschil met het andere gezond. Gezond van lijf en leden. Zonder welvaartsziekten als diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. De ziektelast door deze grotendeels te voorkomen ziekten is gigantisch.
Ik duik in deze column kort in de verschillen. Wat vind jij hiervan?
De regels voor voedselveiligheid
Al eeuwenlang is de mens bezig met de veiligheid van z’n eten en drinken. Door de wetenschap is er in de loop van de tijd veel verbeterd. Louis Pasteur ontdekte in 1862 dat je bacteriën doodt door verhitting. Er kwamen rond die tijd ook allerlei voorzieningen, zoals schoon drinkwater. Alles bij elkaar betekende dit een grote vooruitgang voor de mens.
Ook de afgelopen decennia is er veel wet- en regelgeving bijgekomen om ons te beschermen. En dit heeft effect. Zo is in 30 jaar tijd de aanwezigheid van salmonella in eieren met 90% gedaald. Door aangescherpte milieueisen is de uitstoot van dioxine sterk verminderd. Dit zien we terug in de hoeveelheid die we als mens binnenkrijgen.
Het aantal mensen dat ziek wordt door onveilig voedsel is de laatste eeuw door al deze wet- en regelgeving enorm verminderd. Alhoewel aandacht voor voedselveiligheid altijd nodig blijft en 100% veilig voedsel niet bestaat, kunnen we stellen dat we in Nederland een hoog niveau van voedselveiligheid hebben.
En de regels voor gezondheid?
Als we naar gezondheid kijken, dan zien we een hele andere situatie. Echt véél meer mensen sterven of worden ziek door een ongezond voedingspatroon en overgewicht. Want dit kan weer leiden tot ziekten zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en verschillende soorten kanker. Na roken zorgt ongezonde voeding het meeste voor de grote ziektelast in Nederland. Terwijl hier nauwelijks wet- en regelgeving voor is.
En ik vraag me af hoe dit eigenlijk kan? Komt dit omdat de effecten van een ongezond voedingspatroon pas op veel latere leeftijd zichtbaar zijn? Of wordt inmenging in het voedingspatroon meer ervaren als betutteling en beperking van keuzevrijheid?
Kan dit anders?
De Warenwet vierde in 2020 z'n honderdjarige bestaan. Daarin liggen alle regels rondom voedselveiligheid vast. Misschien is het nu ook tijd voor een aanvullende Voedselwet? Het nieuwe regeerakkoord geeft wel een duidelijk haakje voor meer bindende afspraken die onze gezondheid beschermen. Bijvoorbeeld bindende afspraken voor fabrikanten om de hoeveelheid suiker, zout en verzadigd vet in ons voedsel te verlagen. Maar je kunt ook denken aan bindende afspraken om marketing op ongezonde producten te beperken.
De geschiedenis van voedselveiligheid toont ons: in 30 jaar kun je héél veel bereiken!