Met een gezonde schoolomgeving kun je een actieve bijdrage leveren aan het gezond laten opgroeien van kinderen en jongeren.
Onderweg naar school, tijdens de pauze en na schooltijd: jongeren komen vrijwel overal in aanraking met eten en drinken. Ook op televisie, sociale media en online videoplatforms worden ze verleid met prikkels om te eten. Het overgrote deel van deze eetprikkels komt voort uit producten die niet in de Schijf van Vijf staan, bijvoorbeeld frisdrank, pizza en hamburgers. Deze voedingsmiddelen dragen weinig bij aan een gezond eetpatroon. Wat er in of rondom school gekocht wordt kan bovendien positief of negatief bijdragen aan het imago. Het is dan ook niet eenvoudig voor jongeren om iets gezonds te kiezen als de hele vriendengroep gaat voor de ongezonde keuze.
Inzicht in de verschillende factoren die de eetkeuzes van jongeren kunnen beïnvloeden is dan ook de eerste stap op weg naar verbetering van het voedingspatroon.
De fysieke en sociale omgeving
De afgelopen tientallen jaren is het steeds makkelijker geworden om te kiezen voor calorierijk eten en drinken dat veel suiker, zout en verzadigd vet bevat. Deze producten zijn namelijk relatief goedkoop, worden in grote porties aangeboden en zijn bijna overal verkrijgbaar. Bovendien wordt er op tal van verschillende manieren reclame voor gemaakt, zowel online als offline. Al deze prikkels wakkeren de eetlust behoorlijk aan. En eenmaal trek gekregen blijkt het een flinke uitdaging voor veel jongeren om niet tot aankoop of consumptie over te gaan.
Tegelijkertijd speelt eten en drinken een belangrijke rol in het sociale leven van jongeren. Niet alleen het eetgedrag van ouders, maar ook dat van leeftijdgenoten beïnvloedt wat en hoeveel er gegeten wordt. Zo zijn scholieren bijvoorbeeld eerder geneigd om meer te snacken en te drinken als hun leeftijdgenoten dit ook doen, met name wanneer deze producten volop beschikbaar zijn in de schoolkantine of automaten op school.
![Een gezonde school helpt jongeren gezond te kiezen]()
Hoe kunnen scholen jongeren ondersteunen bij het maken van gezonde keuzes?
Jongeren willen echt niet alleen snacken en snoepen. Maar het thema ‘gezond eten’ staat nu ook weer niet bovenaan hun prioriteitenlijstje. Jongeren vinden het belangrijk om hun eigen keuzes te maken als het om hun eten en drinken gaat. Maar de overheid, ouders en school kunnen hen wel ondersteunen in het maken van gezonde keuzes, zo geven zij zelf aan.
Het veranderen van de huidige eetomgeving is een van de krachtigste middelen om eetkeuzes van jongeren te beïnvloeden. Door de schoolomgeving bijvoorbeeld gezond in te richten, kunnen scholen een actieve bijdrage leveren aan een gezonde eetomgeving voor jongeren. School is een plek waar alle kinderen en jongeren komen. Het stellen van voorwaarden aan het eten en drinken dat binnen deze leeromgeving wordt aangeboden en genuttigd, is dan ook gerechtvaardigd én nodig.
De laatste jaren is het voedingsaanbod op veel scholen al behoorlijk verbeterd. In lijn met de Richtlijnen Gezondere Kantines van het Voedingscentrum is er bijvoorbeeld meer gezond eten verkrijgbaar én wordt dit aantrekkelijk aangeboden aan scholieren. Dit is een mooie ontwikkeling. Maar het is nog te vroeg om te juichen. Nog niet alle schoolkantines zijn gezond in Nederland. Bovendien ontbreekt het soms nog aan duidelijk voedingsbeleid op scholen. In een goed voedingsbeleid staat wat de school concreet doet om bij te dragen aan gezondheid en goed eetgedrag van leerlingen. Zonder een dergelijk beleid stranden of ontbreken duurzame acties om de eetomgeving op scholen te verbeteren.
Verandering kost tijd
Toegegeven: het veranderen van de eetomgeving en het voedselvaardiger maken van jongeren zal tijd kosten. Zeker zonder een instrument als wet- en regelgeving. Toch laten de resultaten van het programma De Gezonde Schoolkantine zien dat het veranderen van die ongezonde eetomgeving in scholen mogelijk is. En ook is er bewijs dat de inzet van voedseleducatie jongeren daadwerkelijk meer kennis geeft over gezond eten en drinken.
Zou het niet mooi zijn als scholen onderdeel uitmaken van een bredere maatschappelijke beweging waarin een gezonde leefstijl de aandacht krijgt die het verdient? Laten we samenwerken aan een omgeving die zo is ingericht dat jongeren verleid worden om gezonde keuzes te maken voor voedsel dat ook nog eens vers is en goed smaakt. Een omgeving waarin ze door iedereen ondersteund worden om gezond te eten, zonder voelbare betutteling. Ik denk dat het kan!
Dr. Roel Hermans, expert voeding en gedrag