Het nieuwe jaar starten we met een nieuwe regering. Een regering die goed heeft begrepen dat er zware uitdagingen zijn op het gebied van preventie en voedsel, zo blijkt ook uit het gesloten regeerakkoord. Corona drukt(e) ons met de neus op de feiten en de klimaatcrisis maakt het nog urgenter: het is tijd voor gezonde en duurzame voeding! Een eetpatroon meer volgens de Schijf van Vijf, om bij te dragen aan een betere gezondheid van de bevolking en aan een gezonde planeet.
In veel reacties lezen we kritiek op de vaagheid van de plannen. De ambities zijn mooi, maar over het 'hoe' is nog veel onduidelijk. Ook op de uitwerking van de visie zijn veel aanmerkingen. Daar herken ik mij deels in. In de 80 jaar dat het Voedingscentrum werkt aan voorlichting over gezonde, veilige en duurzame voeding, hebben we menig regeringsplan voorbij zien komen. Het is nu overduidelijk tijd voor acties van formaat, en daar hebben we ideeën bij waar de nieuwe regering mee aan de slag kan.
Jong beginnen
Een gezonde generatie in 2040, daar gaat het nieuwe kabinet voor. De focus ligt op de jeugd, en voeding en bewegen staan centraal. Een logische insteek in mijn ogen, want vanuit de wetenschap weten we dat jong beginnen de enige echte oplossing biedt voor problemen als gezondheidsachterstanden, overgewicht en ziekten die daarmee voorkomen kunnen worden. Als je van jongs af aan leert om gezond te eten, en ouders helpt om dat voor elkaar te krijgen, wordt het normaal. Zo zorg je voor gelijke kansen op gezondheid.
Niet alle kinderen krijgen kennis over gezond eten van huis uit mee. Daarom zou ik graag zien dat op alle scholen in Nederland les wordt gegeven over eten, aan de hand van de Schijf van Vijf. Als voedseleducatie wordt opgenomen in het vaste lescurriculum kunnen álle kinderen vaardigheden opdoen die ze de rest van hun leven meenemen. En later weer doorgeven aan hun eigen kinderen.
Scholen zouden daarnaast het goede voorbeeld kunnen laten zien door een schoollunch volgens de Schijf van Vijf aan te bieden. Kinderen zien wat gezond en duurzaam eten inhoudt, en krijgen tegelijkertijd elke dag een goede maaltijd binnen. Ook dat verkleint de gezondheidsverschillen en draagt bij aan hun welzijn.
Ongezonde eetomgeving aanpakken
De meeste mensen willen graag gezonder eten, maar dat wordt door onze omgeving niet altijd makkelijk gemaakt. Overal zijn verleidingen van ongezond eten en drinken, en die zijn moeilijk te weerstaan. Hier ligt ook een belangrijke oorzaak voor overgewicht. Dit probleem speelt niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Daarom zegt de Wereldgezondheidsorganisatie ook: de gezonde keuze moet de gemakkelijke keuze zijn.
Het nieuwe kabinet gaat daarmee aan de slag. Met een brede aanpak, waarin gezonde keuzes worden gestimuleerd en ongezonde keuzes juist worden ontmoedigd. We weten vanuit onderzoek dat dit effectief is. Een van de middelen is om gezond eten goedkoper te maken en ongezond eten juist duurder. Dit doet de regering door je via een suikertaks meer te laten betalen voor suikerrijke dranken. Ondertussen gaat de belasting op fruit en groente omlaag. Die combinatie juich ik toe. Op het bord van het kabinet ligt wel de taak ervoor te zorgen dat het prijsverschil zodanig groot is dat de gezonde keuze ook echt wint.
Ondertussen blijft het Voedingscentrum zich inzetten om zoveel mogelijk eetomgevingen gezonder en duurzamer te maken. Denk aan het bedrijfsrestaurant, treinstation, tankstation, stadion, festivalterrein, ziekenhuis en het zwembad. Zodat de gezonde keuze voor mens en milieu overal de gemakkelijke is.
Beter eten voor een beter klimaat
Het klimaat krijgt in dit regeerakkoord veel aandacht. Nederland wil koploper worden in Europa wat betreft de klimaatdoelen. Dit kan niet zonder ook voedsel mee te nemen in de plannen. Het verminderen van voedselverspilling is bijvoorbeeld een belangrijke factor. Nu gooien we als Nederlanders thuis gemiddeld 34 kilo eten per persoon per jaar weg. Dat is heel erg zonde, want de productie van eten vraagt veel van de planeet.
Voedsel is verantwoordelijk voor 20 tot 35% van de uitstoot van alle broeikasgassen. Meer dan de helft daarvan komt van vlees en zuivel. Daarom is het ook belangrijk dat we meer plantaardig en minder dierlijk gaan eten. Als je eet volgens de Schijf van Vijf dan neem je die duurzame én gezonde weg al, maar we zouden graag meer concrete maatregelen zien die dit makkelijker maken.
Hulp bij het kiezen
Ga je in de supermarkt voor gezond, diervriendelijk of beter voor het milieu? Een goed etiket met duidelijke informatie kan helpen bij die keuze. Daarbij is het wel belangrijk dat er geen grote hoeveelheid logo’s en keurmerken op een product staat, dat is alleen maar verwarrend. De regering gaat nu inzetten op herkomst, door op het etiket te vermelden waar ons eten vandaan komt.
Tegelijkertijd kijkt de regering naar de Nutri-Score als logo om de gezondere keuze duidelijk te maken. Het van oorsprong Franse format sluit nu nog niet goed aan bij onze nationale voedingsrichtlijnen, de Schijf van Vijf. Wetenschappers uit verschillende landen zijn bezig de Nutri-Score te onderzoeken en zullen aanpassingen voorstellen, zodat het in synergie is met de geldende voedingsrichtlijnen in Europa.
Dat er al met al een flinke kluif ligt op het bord van de nieuwe regering, is duidelijk. Mijn nieuwjaarswens aan alle bewindslieden is dat zij voldoende tijd kunnen blijven nemen voor een gezonde en duurzame maaltijd op hun eigen bord. Om zo fit mogelijk te blijven voor de uitdagende taak die voor hen ligt.