Elk jaar in mei vindt de Dag van de Biodiversiteit plaats. Biodiversiteit heeft alles te maken met wat er op je bord ligt. Hoewel er tienduizenden producten in de supermarkten liggen, is de genetische variatie ervan maar erg beperkt.
Het merendeel van onze calorieën komt maar van een paar gewassen: tarwe, maïs, rijst, soja, suikerbieten. En ook binnen de gewassen is er weinig variatie. Zo zijn alle bananen die we eten van het ras Cavendish, maar deze
wordt sterk bedreigd door een schimmelziekte. Bovendien zorgt de teelt van gewassen, zoals banaan, soja, oliepalm en cacao, voor enorme monoculturen in tropische gebieden, waarvoor ook nog vaak soortenrijk regenwoud gekapt is.
![]()
60%
van het verlies aan biodiversiteit wordt veroorzaakt door voedselketens. Hoe
eenzijdiger we eten, hoe eenzijdiger ons landschap wordt.
Maar dat kun je ook
omdraaien: hoe gevarieerder we eten, hoe meer biodiversiteit in onze omgeving.
Denk bijvoorbeeld aan oudere graangewassen zoals rogge, gerst en boekweit, maar
ook aan vergeten Hollandse groenten.
Het Voedingscentrumadvies ‘Eet
gevarieerd’, is niet alleen heilzaam voor je eigen lichaam, maar ook voor de
natuur! Daar valt nog veel te ontdekken. Zo was ik eens bij een Belgisch
instituut dat honderden Oudhollandse appel- en perenrassen verzameld had. Al
die intense vormen, kleuren en smaken geeft een hele nieuwe beleving van fruit
eten.
Laatst zag ik op TV een documentaire
over hoe de palmolieproductie op Borneo het leefgebied van de orang-oetang
bedreigt. Palmolie zit in heel veel voedingsmiddelen. Doordat de ontbossing in
de belangstelling staat, zijn er keurmerken gekomen die garanderen dat er geen
nieuw bos gekapt wordt voor de teelt. Bijvoorbeeld het groene kikkertje van
Rainforest Alliance voor koffie, cacao en bananen, en het keurmerk RSPO Certified Sustainable
Palm Oil. Voor soja is er ook iets dergelijks: Round Table Responsible SOy (RTRS). Gelukkig is het
tegenwoordig verplicht om op producten te vermelden welke oliën en vetten
gebruikt zijn. Daar kun je dus als consument op letten als je duurzamer wilt
leven.
Maar niet alleen op land, maar ook in zee gaat biodiversiteit verloren door ons consumptiepatroon. Dan hebben we het over overbevissing. Het is dus belangrijk om vissoorten te kiezen die niet overbevist zijn en waarvan de vismethode duurzaam is (MSC-keurmerk, Viswijzer). De zee herbergt nog heel wat culinaire verrassingen in zich.
We kunnen het nog dichter bij huis zoeken. De landbouw in ons kikkerlandje wordt gedomineerd door één soort grasland met één soort melkkoe Holstein Friesian. Daarnaast zorgt de inzet van kunstmest en bestrijdingsmiddelen voor verschraling van de natuur. Daardoor zijn er veel
weidevogels en akkerkruiden verdwenen.
Gelukkig zijn er steeds meer boeren die
aan natuurbeheer doen. Een mooi voorbeeld van zo’n initiatief is Stichting
Veldleeuwerik, die hun akkerbouwproducten herkenbaar als ‘duurzaam geteeld’
verkopen. Een van de akkerbouwers zegt het zo: "Dit project daagt me uit
om niet voor snelle winst te gaan, maar voor een soort rentmeesterschap over de
jaren." Dit soort initiatieven kunnen we belonen door producten te kopen van boeren die ook actief
aan natuurbeheer doen.
Kortom, de biodiversiteit op
de planeet staat inderdaad onder druk, maar gelukkig kun je zelf iets doen om
de situatie te verbeteren. Als consument kun je de voorkeur geven aan producten
met een duurzaamheidskeurmerk en bepaal je zelf hoe gevarieerd je bord eruit
ziet!
Corné van Dooren, expert Duurzaam Eten