Gif in de mossel

Wie de horrorfilm 'The birds' heeft gezien, herinnert zich vast de beelden van de agressieve zeemeeuwen die mensen aanvielen. De inspiratiebron voor Alfred Hitchcock was een gruwelijk incident in 1961 in California. Duizenden zeemeeuwen vlogen zich te pletter op kamikaze-achtige wijze. Jaren later kwamen wetenschappers erachter dat de oorzaak hiervoor best wel eens kon liggen in algengifstoffen. De meeuwen waren vergiftigd met hersenschade tot gevolg. 

We weten dat algengifstoffen akelige gevolgen kunnen hebben. Ook bij mensen als deze stoffen in de voedselketen terechtkomen. Vooral schaal- en schelpdieren zijn hier gevoelig voor. Ze filteren het water en nemen hierdoor gemakkelijk deze gifstoffen op. Je kunt ze niet zien, ruiken of proeven en verhitten helpt helaas ook niet om deze gifstoffen onwerkzaam te maken. Het is dus zaak om te voorkomen dat ze in de voedselketen terechtkomen. Om die reden monitort de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit de wateren waarin onze mosselen en oesters gekweekt worden. Bij overschrijding van de norm komt er een vangstverbod en komen de producten niet in de winkel. Ziektegevallen door algengifstoffen komen daarom in Nederland ook weinig voor.

Afgelopen zaterdag heeft de NVWA een vangstverbod uitgeroepen voor bepaalde delen van de Oosterschelde. Mosselen en oesters uit dit gebied mogen niet zomaar verkocht worden en het rapen van mosselen en oesters uit dit gebied voor eigen consumptie wordt ontraden. In dit geval gaat het om een gifstof die we in Nederland tot nu toe eigenlijk nog niet kennen. Het gaat om tetrodotoxine (TTX), een zeer giftige stof die sommige dieren aanmaken om zich te verdedigen. Berucht in het Japanse gerecht Fugu (kogelvis). Alleen zeer gespecialiseerde koks mogen dit gerecht bereiden, want een spoortje van het gif kan al fataal zijn. Tetrodotoxine wordt wel vaker gevonden in tropische en subtropische zeeën en oceanen, maar dat het nu ook in onze wateren voorkomt is vrij nieuw. Het is goed mogelijk dat er een relatie is met klimaatverandering.

Nieuwe gevaren zullen we de komende jaren waarschijnlijk wel vaker tegenkomen. Het is belangrijk om huidige controlesystemen aan te passen aan nieuwe bedreigingen, zodat de producten in de winkel veilig blijven. Goed om te zien dat dat in dit geval ook gebeurd is.

Wieke van der Vossen, expert Voedselveiligheid