Wat is een ketogeen dieet?

Een ketogeen dieet is de strengste vorm van een koolhydraatarm dieet. Bij een ketogeen dieet eet je extreem weinig koolhydraten. Vaak wordt de grens van maximaal 50 gram koolhydraten per dag aangehouden. Mensen volgen een ketogeen dieet bijvoorbeeld om af te vallen of als onderdeel van de behandeling van bepaalde ziekten zoals diabetes type 2 (suikerziekte) of epilepsie.

Hoe werkt een ketogeen dieet?

Bij een ketogeen dieet eet je heel weinig koolhydraten, maximaal 50 gram per dag. De bijdrage van vetten en eiwitten aan je totale energie-inname is hierdoor hoog.

Heb je koolhydraten nodig?

Koolhydraten zijn een belangrijke bron van energie voor het lichaam. Wanneer je koolhydraten eet breekt je lichaam dit af tot glucose. Glucose geeft je lichaam brandstof die je nodig hebt om bijvoorbeeld te bewegen en adem te halen. Je lichaam kan een voorraad glucose opslaan als glycogeen in je lever. Deze voorraad gebruikt je lichaam als de hoeveelheid glucose in je bloed daalt.

Wat gebeurt er als je bijna geen koolhydraten eet?

Als je bijna geen koolhydraten eet, zit er weinig glucose in je bloed. De glycogeen voorraad in je lever wordt gebruikt. Deze raakt steeds verder op en wordt ook niet meer aangevuld zolang je niet meer koolhydraten eet. Om toch voldoende brandstof te hebben gaat je lichaam over op vetzuurverbranding. Door het verbranden van vetzuren ontstaan er ‘ketonen’ of ‘ketonlichamen’. Je lichaam kan ketonen als brandstof gebruiken in plaats van glucose. Ketonen maken het bloed zuurder.

Het lichaam komt door het volgen van een ketogeen dieet in ‘ketose’. Dit wordt ook wel de metabole switch genoemd. Je kunt merken dat je lichaam in ketose gaat doordat je een fruitige of slechte adem kan krijgen. Ketose is niet hetzelfde als ketoacidose, wat kan ontstaan bij ontregelde diabetes, met name bij diabetes type 1.

Is een ketogeen dieet gezond?

Of een ketogeen dieet gezond is om te volgen hangt van verschillende dingen af. Bij gezonde volwassenen lijkt ketose op de korte termijn geen grote gezondheidsrisico’s met zich mee te brengen. Het volgen van een ketogeen dieet kan wel klachten geven zoals bijvoorbeeld moeheid, misselijkheid, hoofdpijn, haaruitval, hartkloppingen, kramp in je benen en verstopping in je darmen. De effecten van het ketogeen dieet op gewicht en gezondheid op de lange termijn zijn onbekend. We kunnen dus niet zeggen of het volgen van een ketogeen dieet voor langere tijd gezond is of niet.

Val je af van een ketogeen dieet?

Net als andere diëten om af te vallen kan het ketogeen dieet helpen gewicht te verliezen. Je moet dan wel minder calorieën innemen dan dat je verbruikt. Als je te zwaar bent en je valt 5 tot 10% van je lichaamsgewicht af, kan dit je gezondheid verbeteren. Ketose kan zorgen voor een gevoel van verzadiging. Dit kan gunstig zijn wanneer je gewicht wilt verliezen.

Wat zijn de nadelen van een ketogeen dieet?

Wanneer je weinig koolhydraten eet, eet je meer vetten en eiwitten. Komen deze vetten en eiwitten met name uit dierlijke producten, dan kan dit negatieve effecten hebben op je gezondheid. Een dieet met een hoog gehalte aan dierlijke vetten bestaat vaak ook uit veel verzadigde vetten. Om de kans op hart- en vaatziekten te verlagen, geldt het advies om producten met verzadigd vet te vervangen door producten met onverzadigd vet.

Heb je kans op tekorten bij een ketogeen dieet?

Koolhydraten zitten in veel gezonde producten. Denk aan fruit en volkorenproducten zoals volkorenbrood, volkorenpasta, zilvervliesrijst en volkoren couscous. Als je koolhydraatrijke producten laat staan, heb je een grotere kans op tekorten van bepaalde B-vitamines, magnesium, calcium, ijzer, vezels en jodium. Ook mis je bij een ketogeen dieet de positieve effecten op je gezondheid van sommige koolhydraatrijke producten. Zo verlagen volkorenproducten de kans op hartziekten en een beroerte.

Is een ketogeen dieet slecht voor je cholesterol?

Onderzoek laat verschillende effecten van een ketogeen dieet op het cholesterol zien. Dit heeft meerdere redenen. Als je koolhydraatrijke producten vervangt door dierlijke producten, is een ketogeen dieet vaak rijk aan vetten en daarmee vaak ook (te) hoog in verzadigde vetten. Verzadigd vet verhoogt het LDL-cholesterol van het bloed. Een te hoog LDL-cholesterol is niet goed voor de bloedvaten.

Maar er zijn ook onderzoeken die uitwijzen dat een ketogeen dieet geen effect of juist een positief effect heeft op je cholesterol. Dit komt waarschijnlijk doordat je gewicht verliest wanneer je een ketogeen dieet volgt. Als je te zwaar bent kan gewichtsverlies een positief effect hebben op je cholesterol. Wel komt uit deze onderzoeken dat mensen met een gezond gewicht juist minder goede cholesterolwaarden krijgen wanneer ze een ketogeen dieet met veel vetten volgen. Meer onderzoek is nodig om een eenduidig antwoord op deze vraag te krijgen.

Is een ketogeen dieet duurzaam?

Afhankelijk van hoe je dit dieet invult, kan het veel dierlijke eiwitrijke producten bevatten zoals vlees. Dit hangt samen met een hogere milieubelasting. Ook visvangst zorg voor veel natuur- en milieuproblemen, zoals overbevissing, bijvangst en het aantasten van de zeebodem. Wil jij minder of geen vlees nemen? Ei, noten, sommige vegetarische burgers en tofu zijn goede vervangers voor vlees. De productie daarvan heeft minder invloed op het klimaat.

Begeleiding bij een ketogeen dieet

Wij adviseren om een ketogeen dieet alleen te volgen onder begeleiding van een diëtist. Een diëtist kan inschatten of dit veilig is en of je alle voedingsstoffen binnenkrijgt die je lichaam nodig heeft. Ook kan een diëtist je vervolgens op weg helpen naar een gezond eetpatroon, waarbij je koolhydraten vooral haalt uit volkorenproducten, peulvruchten, fruit en melk.

Heb je een ziekte zoals diabetes, een verhoogde bloeddruk of epilepsie? Volg een ketogeen dieet dan alleen onder medische begeleiding in overleg met je arts en een diëtist. Zij kunnen een inschatting maken of het veilig is om dit dieet te volgen en of eventuele medicatie aangepast moet worden.