Omschrijving
Het Paleodieet (oerdieet, oerdis, OERsterk) is geen afvaldieet maar een manier van eten. Aanbevolen voedingsmiddelen zijn vooral vlees, vis, groente, fruit, eieren en noten en zaden. Zout, suiker, melkproducten, peulvruchten, granen en groenten die tot de nachtschadefamilie behoren (zoals aardappelen, tomaat, paprika, aubergine en pepers) moeten worden gemeden. De focus van het voedingspatroon ligt op de inname van gezonde vetten vet in plaats van koolhydraten. Het idee is dat de mens niet gemaakt is om koolhydraten als voornaamste brandstof te gebruiken. Daarnaast raadt het Paleodieet het gebruik van onbewerkte voedingsmiddelen aan.
Aanhangers van het Paleodieet gaan ervan uit dat onze voorouders vroeger zo aten. De menselijke genen zouden daardoor perfect aan deze voedingsmiddelen zijn aangepast. Aan relatief moderne voedingsmiddelen graanproducten en zuivel zou ons DNA juist nog niet zijn aangepast. Volgers van dit dieet geloven dan ook dat welvaartsziekten zoals kanker, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten aan dergelijke producten te wijten zijn.
Hoewel in de wetenschap gespeculeerd wordt hoe onze voorouders aten, is er niet genoeg bekend om daar zeker over te zijn. Daardoor kunnen de aanbevolen binnen het Paleodieet voedingsmiddelen ook niet genoeg worden onderbouwd. Ook is de specifieke invulling van de voedingsadviezen van dit dieet per bron verschillend en daardoor niet eenduidig. Zo ontstaat er een stroming binnen het Paleo dieet, Paleo 2.0, waarbij de voedingsadviezen wat genuanceerder zijn. Hierbij ligt de nadruk op minder vlees en meer plantaardig, mag er toch wat zuivel genomen worden mits je daar tolerant voor bent, en mogen ook peulvruchten en bepaalde bronnen van granen soms gegeten worden.
Gezondheidseffecten
Afvallen met Paleodieet
Het volgen van het Paleodieet kan op korte termijn mogelijk bijdragen aan gewichtsverlies. Resultaten zijn echter wisselend. Daarnaast zijn onderzoeken op kleine groepen mensen uitgevoerd en worden de langetermijneffecten van het Paleodieet niet in kaart gebracht. Het is belangrijk om de langetermijn gezondheidsrisico’s van dit dieet in kaart te brengen, aangezien het Paleodieet aanbeveelt om belangrijke groepen voedingsmiddelen te vermijden.
Vergelijking met de Schijf van Vijf
Het advies om zoveel mogelijk puur en onbewerkt voedsel te eten kan zowel bijdragen aan een gezonder als aan een duurzamer voedingspatroon. Er zijn echter meerdere punten binnen het Paleodieet waar gezondheidswinst wordt gemist, of waardoor het risico op een tekort aan voedingsstoffen is verhoogd.
Hoewel bewerkt vlees wordt afgeraden beveelt het Paleodieet het eten van rood vlees aan. Afhankelijk van de hoeveelheid die je eet vergroot dit de kans op darmkanker.
Daarnaast beveelt het Paleodieet aan om te koken met verzadigde vetten. Een voorbeeld hiervan is de aanbeveling om kokosvet te gebruiken. Het vervangen van voedingsmiddelen rijk aan verzadigde vetzuren, zoals boter en kokosvet, door zachte margarines en plantaardige oliën verlaagt echter de kans op hartziekten.
In het Paleodieet worden graanproducten, peulvruchten en melkproducten vermeden. Hierdoor wordt mogelijke gezondheidswinst gemist. Het eten van volkorenproducten verlaagt bijvoorbeeld de kans op hartziekten. Ook peulvruchten zijn goed voor de gezondheid omdat ze het LDL-cholesterol verlagen. Dat is goed voor de bloedvaten. Het nemen van enkele porties zuivel per dag verkleint de kans op darmkanker. Verder bestaat op lange termijn het risico op tekorten aan bepaalde voedingsstoffen, zoals vezels en calcium, door het mijden van graanproducten en (melk)producten. Ook lopen mensen die weinig of geen brood eten een risico op jodiumtekort.
Tot slot is er geen enkel wetenschappelijk bewijs dat je groente uit de nachtschadefamilie moet vermijden voor je gezondheid. Juist voedingspatronen met veel groente (inclusief groente uit de nachtschadefamilie, zoals het Mediterrane dieet) worden in verband gebracht met een lager risico op onder andere hart- en vaatziekten, metabole ziekten en bepaalde soorten kanker.
Duurzaamheidsaspecten
Het eten van veel vlees hangt samen met hoge milieubelasting. Ook visvangst zorg voor veel natuur en milieuproblemen, zoals overbevissing, bijvangst en het aantasten van de zeebodems. Vleesvervangers zoals ei, noten en peulvruchten bevatten dezelfde voedingsstoffen als vlees, maar de productie heeft minder invloed op het klimaat.