Pyrrolizidine alkaloïden (PA’s) zijn plantengifstoffen. Ze komen van nature voor in veel plantensoorten, zoals in bijvoorbeeld jacobskruiskruid. Ze beschermen de plant tegen natuurlijke vijanden.
Er zijn meer dan 600 verschillende pyrrolizidine alkaloïden die kunnen voorkomen in meer dan 6.000 plantensoorten.
Bronnen van pyrrolizidine alkaloïden
Mensen kunnen pyrrolizidine alkaloïden binnenkrijgen via kruidenpreparaten zoals voedingssupplementen of thee waarin kruiden met pyrrolizidine alkaloïden gebruikt zijn.
Ook kan het voorkomen dat planten met pyrrolizidine alkaloïden per ongeluk in het voedsel verwerkt zijn. Door vervuiling tijdens het oogsten kunnen deze planten meekomen en daardoor kunnen kleine hoeveelheden pyrrolizidine alkaloïden in het eindproduct voorkomen. Een bekend voorbeeld hiervan is thee, waarbij tijdens het verzamelen van theeblaadjes ook andere planten mee kunnen komen. Uit onderzoek van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) van 2015 blijkt dat verschillende soorten (kruiden)thee pyrrolizidine alkaloïden kunnen bevatten.
Ook kan het voorkomen in honing, doordat de bijen pollen gebruiken van planten die pyrrolizidine alkaloïden aanmaken. Ook is het gevonden in salade doordat onkruid meegekomen is.
Gezondheidseffecten
Inname van pyrrolizidine alkaloïden kan negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid van de mens. Bij hoge hoeveelheden kunnen pyrrolizidine alkaloïden leiden tot acute leverschade. In proefdieren is het ontstaan van tumoren, met name in de lever maar ook in andere weefsel aangetoond bij langdurig blootstelling aan lage hoeveelheden. Bij de mens is de vorming van tumoren niet aangetoond.
De kans is klein dat je via een gevarieerde voeding grote hoeveelheden pyrrolizidine alkaloïden binnenkrijgt die tot (acute) gezondheidsproblemen leiden. Eenzijdige voeding waarbij veel producten worden gegeten of gedronken die PA’s kunnen bevatten (bijvoorbeeld het dagelijks drinken van veel kruidenthee of innemen van kruidenpreparaten) verhoogt het risico op een te hoge blootstelling. Een gevarieerde voeding is dus belangrijk om het risico op inname van te veel PA’s te verkleinen.
Kwetsbare groepen
Jonge kinderen en baby’s zijn vanwege hun lage lichaamsgewicht kwetsbaarder. Zij kunnen relatief meer PA’s binnen krijgen dan volwassen. Ook zijn er gevallen gerapporteerd van leverschade bij pasgeborenen na inname van PA-bevattende kruidenthee of kruidenpreparaten door de moeder tijdens de zwangerschap.
Veiligheid
Er zijn in Europa wettelijke normen voor pyrrolizidine alkaloïden vastgesteld. Bijvoorbeeld voor kruidenpreparaten zoals poeders, drankjes of pillen met kruiden die bekend staan om een bepaald effect. Ook voor (kruiden)thee of gedroogde kruiden zijn wettelijke normen.
Voedingsadvies
Om de kans te verkleinen dat je te veel pyrrolizidine alkaloïden binnenkrijgt, gelden de volgende adviezen:
- Eet en drink gevarieerd. Dit voorkomt dat je per ongeluk elke dag dezelfde plantengifstof binnenkrijgt.
- Als je thee afwisselt met andere dranken zoals water, gefilterde koffie of zuivel heb je minder kans dat je grote hoeveelheden pyrrolizidine alkaloïden binnenkrijgt. Het advies voor volwassenen is om 3 koppen zwarte of groene thee per dag te drinken vanwege de positieve gezondheidseffecten.
- Geef (kleine) kinderen niet alleen maar (kruiden)thee, maar wissel dit af met andere dranken zoals water en zuivel.
- Ben je zwanger of geef je borstvoeding? Wissel thee af met andere dranken en neem uit voorzorg geen kruidenpreparaten of etherische oliën van kruiden.