Omschrijving
In Europa en zeker in Nederland zijn we niet gewend om insecten te eten, maar in de rest van de wereld is het heel gebruikelijk. Ruim 2 miljard mensen eten insecten, volgens de Wereldlandbouworganisatie. Er worden 1.900 verschillende insectensoorten gegeten, waaronder sprinkhanen, krekels, rupsen, kevers, kakkerlakken, mieren, bijen, wespen, termieten, vlinders en motten. De volwassen insecten zijn eetbaar, maar ook de larven of de poppen. De insecten die in ons land worden aangeboden zijn meestal sprinkhanen, meelwormen en kevers. Ze zijn veilig om te eten mits je poten en vleugels verwijdert en ze niet rauw eet.
We eten ook delen van insecten in de vorm van E-nummers (hulpstoffen). Voorbeelden zijn E120 (een natuurlijke rode kleurstof, gewonnen uit de schildluis Dactylopius coccus), E904 (schellak, een natuurlijk hars, een uitscheidingsproduct van diverse Indiase luizen) en E901 (bijenwas, uitgescheiden door bijen).
Novel Food (nieuw voedingsmiddel)
Omdat het eten van insecten nieuw voor ons is, vallen ze onder de Novel Food Verordening van Europa. Daarom moeten eerst uitgebreide veiligheidsonderzoeken plaatsvinden. De Europese Unie heeft toestemming gegeven voor het gebruik van een aantal insecten: krekelmeel, kleine meelwormen, gele meelworm, huiskrekel en de treksprinkhaan. De veiligheid hiervan is uitgebreid getest door de Europese voedselveiligheidsorganisatie (EFSA).
Op het etiket moet altijd duidelijk staan dat het product insecten bevat en welke soort. Naast de Latijnse naam van het insect, is ook de naam die gebruikt wordt in het land waar het product wordt verkocht verplicht.
Kweek
In Nederland worden al een aantal jaar insecten gekweekt voor menselijke consumptie, volgens de normen van de General Food Law. Het gaat bijvoorbeeld om de meeltor (meelworm), piepschuimkever (kleine meelworm) en Europese treksprinkhaan (sprinkhaan). Er zijn ook producten met de naam buffaloworm, dan gaat het om de kleine meelworm of de larve van de piepschuimkever.
De kwekers, die zich verenigd hebben in de organisatie VENIK, hebben hun productieproces zo ingericht dat deze voldoet aan de normen van deze wetgeving. De Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) heeft hierbij geadviseerd.
Behalve dat, worden er in Nederland ook insecten gekweekt voor dierlijk voer (bijvoorbeeld voor reptielen) en veevoer, zodat er minder plantaardige eiwitten geïmporteerd hoeven te worden. Ook worden soms insecten verwerkt in kleurstoffen, die vervolgens weer gebruikt kunnen worden in voedsel, bijvoorbeeld koek en gebak.
Bereiden
Je kunt insecten gekookt, gebakken, gewokt of gefrituurd eten. De smaak lijkt een beetje op noten. Zorg altijd dat je ze goed verhit.
Bewaren
Bewaar insecten volgens de aanwijzingen op de verpakking. Zorg dat je ze goed afgesloten bewaart, in de koelkast. Ze zijn te vergelijken met vis en vlees: schadelijke bacteriën kunnen zich snel vermeerderen als ze niet goed bewaard worden.
Gezondheidseffecten
Insecten zijn rijk aan eiwitten. Qua voedingswaarde is het gelijkwaardig aan vis, kip, rund of varkensvlees. De samenstelling van de eiwitten is vergelijkbaar met vlees. De hoeveelheid varieert sterk: van 7 tot 48 gram eiwit per 100 gram. Verder bevatten ze vitamines, mineralen en vet. De meelworm (tot 43% vet) en de sabelsprinkhaan (67%) zijn heel vet, maar er zijn ook magere insecten met 9% vet, zoals de stinksprinkhaan. Ook zit er in sommige soorten meer cholesterol dan in vlees, omdat het grotendeels orgaanvlees is. De vetzuursamenstelling is vergelijkbaar met kip en vis.
Insecten kun je eten als vlees. Het bevat voldoende ijzer (8 tot 77 mg/100g). Ze bevatten over het algemeen ook redelijke hoeveelheden vitamine B1, B2 en B12, maar er zijn soorten die heel weinig of geen B12 bevatten, zoals de huisvlieg.
Mogelijke risico’s:
•
Mensen die een schaal- of schelpdierenallergie hebben of allergisch zijn voor huismijt, zijn soms ook allergisch voor insecten. Mensen die hier last van hebben en niet van dit risico op de hoogte zijn, kunnen vervelende symptomen krijgen.
•
Door intensieve kweek kunnen dezelfde problemen ontstaan als bij intensieve veehouderij: zoals ziekten en mestoverschot. Mogelijk kunnen ze nieuwe onbekende ziekten met zich mee brengen.
Voedingsadvies
De insecten die je in Nederland kunt kopen, zijn veilig om te eten. Let wel op: je kunt ze beter niet rauw eten, het is te vergelijken met orgaanvlees. Verhit ze altijd goed voor je ze eet. Dat wil zeggen: minimaal 10 minuten verhitten, blancheren, koken, wokken of frituren. Gevriesdroogde insecten moet je ook eerst verhitten. En verwijder ook de poten en vleugels van sprinkhanen, krekels, kevers en cicades: deze kunnen de darmen beschadigen, vast komen te zitten en zo voor verstopping zorgen.
Duurzaamheidsaspecten
De kweek van insecten is efficiënter dan de kweek van ons bekende vleessoorten zoals kip, varken en rund. Insecten zetten voeding ongeveer 2 tot 3 keer efficiënter om in vlees dan varkens of kippen. In vergelijking met runderen zijn insecten zelfs 5 keer zo efficiënt.
Slechts 10 procent van het voedsel dat in een vleeskoe wordt gestopt, wordt omgezet in vlees, terwijl dat bij insecten kan oplopen tot meer dan 40 procent. Eén van de redenen daarvoor is dat insecten koudbloedig zijn: ze verbruiken dus in tegenstelling tot zoogdieren geen energie om hun lichaam op temperatuur te houden, maar in een koud klimaat moeten ze wel op temperatuur gehouden worden.
Daarnaast kan ook een groter deel van het dier als vlees worden gebruikt: ongeveer 90% bij een insect tegenover 50% bij een koe of een varken. Daarbij planten insecten zich ook veel sneller voort dan zoogdieren, zodat het uiteindelijke verschil in efficiëntie nog groter wordt. Alles bij elkaar leveren insecten voor een gelijke hoeveelheid voer ongeveer 20 keer zo veel vlees op dan runderen. Ook is er minder water en ruimte nodig en kunnen insecten plantaardig voedsel eten dat niet door ander vee kan worden gebruikt. Overigens: er is weinig bekend over het dierenwelzijn van insecten.
Ook de uitstoot van broeikasgassen lijkt een stuk lager te liggen bij insecten. Onderzoek laat zien dat de uitstoot van broeikasgassen bij insectenteelt een factor van 10 kleiner zou zijn dan bij de productie van rundvlees. Dankzij insecten zouden we evenveel vlees kunnen blijven eten terwijl de milieubelasting met een factor 10 naar beneden gaat.
Een risico van het telen van insecten is wel dat soorten die hier niet thuis horen inheemse soorten kunnen verdringen.