Omschrijving
Van doordeweekse maaltijden met het gezin tot een etentje met vrienden: we delen onze eetmomenten vaak met anderen. Wat of hoeveel er in onze directe sociale omgeving gegeten wordt heeft een groot effect op ons eigen eetgedrag. Het eetgedrag van anderen in onze omgeving kan op de volgende manieren invloed uitoefenen op ons eigen eetgedrag:
- Sociale facilitatie: mensen eten meer wanneer ze samen eten met anderen dan wanneer ze alleen eten.
- Modeling: mensen stemmen hun eetgedrag direct af op dat van een tafelgenoot. Mensen eten meer of minder als de ander dit doet.
- Impression management: mensen passen hun eetgedrag aan om een goede indruk te maken op anderen.
Sociale facilitatie
Wanneer mensen samen met anderen eten, eten zij meer dan wanneer zij alleen eten. Dit noemen we het sociale-facilitatie-effect. Dit speelt vooral wanneer mensen met vrienden of familie een maaltijd of snacks eten. De aanwezigheid van anderen tijdens de maaltijd kan leiden tot een stijging van 44% tot 76% in de hoeveelheid die iemand eet, afhankelijk van het aantal tafelgenoten: hoe meer mensen aan tafel, hoe meer iedereen eet.
Modeling
Mensen kunnen hun eetgedrag ook één-op-één aanpassen aan dat van hun tafelgenoten. Dit wordt modeling of sociale imitatie, genoemd. Mensen zijn geneigd om meer of minder te eten als hun tafelgenoot dit doet. Naast de hoeveelheid die mensen eten kan modeling ook beïnvloeden wát mensen eten. We zijn eerder geneigd om een snack of gezond tussendoortje te nemen als we iemand anders dit zien doen. Modeling speelt een rol bij het eten van verantwoorde en minder verantwoorde snacks. Ook speelt het een rol tijdens de verschillende maaltijden. Het heeft effect op het eetgedrag van kinderen en volwassenen.
Impression management
Waar sociale facilitatie en modeling vooral beschrijven wat er gebeurt met de hoeveelheid voedsel die mensen eten als ze samen met anderen eten, beschrijft impression management de strategieën die mensen gebruiken om een bepaalde indruk te maken met hun eetgedrag. Of het nu gaat om een zakenlunch of om een avondje uit met vrienden: wat en hoeveel we eten in een specifieke situatie, kan anderen informatie verschaffen over onze persoonlijkheid. Mensen die gezond eten worden bijvoorbeeld gezien als gezonder en vrouwelijker, maar ook als minder leuk en gezellig dan mensen die minder gezond eten. Impression management speelt met name een rol als we gemotiveerd zijn om een bepaald beeld van onszelf te schetsen. Omdat we het meestal belangrijker vinden om een goede indruk te maken op onbekende dan op bekende anderen, zien we dit effect met name tijdens momenten waarop we samen eten met mensen die we (nog) niet zo goed kennen.
Sociale vergelijking
Bovenstaande 3 vormen van sociale invloed beschrijven de manier waarop de sociale omgeving invloed heeft op voedingskeuzes. Maar wat we nu nog niet weten is hoe het komt dat mensen op deze manier beïnvloed worden in hun eetgedrag. We passen ons eetgedrag aan dat van anderen aan vanwege onze neiging om ons gedrag te vergelijken met anderen om ons heen. Wanneer we bijvoorbeeld niet helemaal zeker weten hoeveel we kunnen eten in de aanwezigheid van anderen, kijken we naar het eetgedrag van anderen als bron van informatie over de hoeveelheid die normaal is om te eten. Sociale normen spelen hierin een grote rol. Het volgen van deze eetnormen kan de band met onze tafelgenoten versterken en ertoe leiden dat we aardiger worden gevonden. Maar wanneer je van deze norm afwijkt, door veel meer of minder te eten dan onze tafelgenoten, lopen we het risico om negatief beoordeeld te worden. Het heersende slankheidsideaal, de belangrijke rol van gewicht en uiterlijk in hoe wij anderen beoordelen en de negatieve die samengaan met overmatig eten of overgewicht spelen hierin een belangrijke rol.
Voedingsadvies
Om mensen te helpen gezonde keuzes te maken en niet te veel te eten zijn er diverse handvatten te bedenken. Een van de mogelijkheden is om mensen meer bewust te maken van de invloed van familie en vrienden op hun eetgedrag. Bewuster eten door iedere hap goed te proeven en tijdens het eten letten op gevoelens van verzadiging (vol zitten) kan gedachteloos te veel eten voorkomen.
Bekijk meer tips over hoe om te gaan met je omgeving.