Omschrijving
Het Pioppi-dieet is een leefstijlplan dat is opgezet door cardioloog dr. Aseem Malhotra en Donal O’Neill. Naast dieetregels bevat het in beperkte mate ook leefregels voor genoeg beweging, slaap en sociale contacten. De naam van het Pioppi-dieet vindt zijn oorsprong in het Zuid-Italiaanse dorpje Pioppi. Dit dorpje werd eerder bekend door voedingsonderzoeker dr. Ancel Keys, die de aandacht vestigde op de hoge levensverwachting van de inwoners en de gunstige effecten van een Mediterraan voedingspatroon. Zijn onderzoek droeg in belangrijke mate bij aan het vaststellen van de link tussen verzadigd vet en het risico op hart- en vaatziekten. De schrijver van het Pioppi-dieet dr. Aseem Malhotra probeert deze bevinding te weerleggen. Maar de wetenschappelijke consensus is nog steeds dat het vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet het LDL-cholesterol verlaagt en daarmee de kans op hart- en vaatziekten verkleint.
Voedingsadviezen binnen het Pioppi-dieet
Het Pioppi-dieet is een koolhydraatarm dieet of ‘laag koolhydraat hoog vet dieet’ met elementen van een Mediterraan voedingspatroon. Er wordt aangeraden om 3 maaltijden per dag te eten tot dat je vol zit en niet te snacken tussendoor. Daarnaast is het advies om wekelijks 24 uur te vasten.
Producten die in het dieet worden aangeraden zijn olijfolie, roomboter, kokosolie, volle melkproducten en kazen, alle onbewerkt vlees- en visproducten, groenten, ongezouten noten, eieren, bepaalde soorten fruit, pure chocolade, rode wijn (met mate, één glas per dag), koffie, thee en water.
Koolhydraatrijke producten worden afgeraden. Dit gaat om zowel brood, pasta, rijst en aardappelen als producten met toegevoegde suikers, frisdrank, vruchtensappen, honing en verschillende soorten fruit. Ook oliën gemaakt uit zaden, zoals zonnebloemolie, producten met meer dan 3 ingrediënten en lightproducten worden afgeraden. Het Pioppi-dieet is door het vermijden van alle graanproducten en het toevoegen van producten als kokosolie geen typisch Mediterraan dieet.
Vergelijking met de Schijf van Vijf
Sommige aanbevelingen in het Pioppi-dieet komen overeen met de Schijf van Vijf. Het kiezen voor olijfolie, groente, fruit, ongezouten noten en het drinken van water zijn voorbeelden van producten die passen binnen een gezond eetpatroon. Een andere overeenkomst is het advies om producten met toegevoegde suikers, zoals frisdrank, koek en snoep, niet te veel te eten. Deze producten leveren een ongunstige bijdrage aan de gezondheid. Het Pioppi-dieet geeft geen richtlijnen voor aanbevolen hoeveelheden.
Veel producten die je in het Pioppi-dieet wel of juist niet moet eten, zijn tegenstrijdig met de Richtlijnen goede voeding van de Gezondheidsraad en de Schijf van Vijf.
- In het Pioppi-dieet vermijd je koolhydraatrijke producten, zoals brood, pasta, rijst en aardappelen. Het lichaam heeft koolhydraten nodig als energiebron. De Gezondheidsraad adviseert voor een gezond eetpatroon om 40 tot 70% van de dagelijkse energie uit koolhydraten te halen. Volkorenbrood en graanproducten, fruit en peulvruchten zijn koolhydraatrijke producten die een positieve invloed hebben op de gezondheid, zoals het verlagen van het risico op hart- en vaatziekten. Deze producten leveren bovendien waardevolle vitamines, mineralen en voedingsvezels.
- Het Pioppi-dieet adviseert kokosolie en roomboter te gebruiken. Kokosolie en roomboter bevatten veel verzadigd vet dat het LDL-cholesterol in het bloed verhoogt. Dat is niet goed voor de bloedvaten. Het vervangen van verzadigd vet door onverzadigd vet verkleint het risico op hart- en vaatziekten. Daarom geldt het advies om in plaats van kokosolie en roomboter te kiezen voor zachte en vloeibare vetten, zoals olijfolie, zonnebloemolie en vloeibaar bak- en braadvet.
- Het Pioppi-dieet stelt geen maximum voor de totale hoeveelheid vlees per week. Wel raadt het dieet aan rood vlees, zoals rundvlees en varkensvlees, te beperken tot 500 gram per week en op te passen met bewerkt vlees. Dit is in lijn is met de aanbeveling van de World Health Organization (WHO). Rood en met name bewerkt vlees zoals vleeswaren, worden in verband gebracht met beroerte, diabetes type 2 en kanker. Het beperken van het eten van vlees, en in het bijzonder rood vlees is duurzamer. Het Voedingscentrum raadt daarom aan minimaal 2 keer per week geen vlees te eten en vlees op die dagen te vervangen door bijvoorbeeld peulvruchten of noten. Dit komt neer op maximaal 500 gram vlees per week, waarvan maximaal 300 gram rood vlees.
- Het Pioppi-dieet schrijft minimaal 10 eieren per week voor. Eieren bevatten veel goede voedingsstoffen, zoals eiwitten, vitamine B12 en vitamine D en mineralen als fosfor en seleen. In de eidooier zit wel cholesterol. De Gezondheidsraad concludeert dat het eten van minstens 1 ei per dag ten opzichte van minder dan 1 ei per week samenhangt met een hoger risico op diabetes type 2. Volgens het Voedingscentrum past het eten van 2-3 eieren per week in een gevarieerde voeding. Vegetariërs kunnen 3-4 eieren per week eten.
- Binnen het Pioppi-dieet wordt geadviseerd om ten minste 3 keer per week vis te eten. De Gezondheidsraad raadt aan om één keer per week vis te eten en bij voorkeur vette vis, zoals haring of zalm. Visvetzuren zijn goed voor hart en bloedvaten. Tegelijkertijd zorgt visvangst voor veel natuur en milieuproblemen, zoals overbevissing. Meer dan één keer per week vis eten zorgt voor een hogere milieubelasting en weinig toegevoegde gezondheidswinst.
- Het Pioppi-dieet ontraadt alcohol. Maar van rode wijn zou je elke dag één glas mogen drinken. Er zijn onderzoeken die hebben aangetoond dat een glaasje alcohol per dag de kans op hart- en vaatziekten verkleint. Daarentegen vergroot het weer de kans op andere ziektes. De soort alcohol (bier of wijn) maakte niet uit. Het advies van de Gezondheidsraad is om geen alcohol te drinken, of in ieder geval niet meer dan één glas per dag. De mogelijke voordelen van alcohol wegen niet op tegen de nadelen voor de gezondheid.
- Het Pioppi-dieet maakt onderscheid in welke soorten fruit je beter wel en niet kunt eten, omdat in sommige fruitsoorten te veel suiker zou zitten. Er is nog te weinig bekend om het eten van bepaalde fruitsoorten te stimuleren of af te raden. Verschillende soorten fruit eten is de beste manier om alle belangrijke voedingsstoffen binnen te krijgen. De Gezondheidsraad adviseert om minimaal 2 porties fruit (200 gram) per dag te eten. Fruit levert weinig calorieën en veel voedingsstoffen. Daarnaast hangt het eten van fruit samen met een lager risico op diabetes type 2, hart- en vaatziekten, darmkanker en longkanker.
- Het vermijden van producten met meer dan 3 ingrediënten of light-producten is niet per se nodig. Hoewel het kiezen voor minder bewerkte producten en zelf koken met verse ingrediënten een goede vuistregel is voor een gezonder en duurzamer eetpatroon, zijn er ook bewerkte producten die wel in de Schijf van Vijf passen. Hierbij valt te denken aan volkorenbrood, halvarine of sommige kant-en-klare vegetarische balletjes en burgers. Een light-product kan een alternatief zijn voor een gewoon product. Bijvoorbeeld een zuivelproduct waarin 30% minder vet zit en waaraan geen suikers zijn toegevoegd. Het is niet zo dat je alle light-producten onbeperkt kunt eten. Sommige light-producten bevatten nog steeds veel calorieën.
Gezondheidseffecten
De beloftes van het leefstijlplan zijn gewichtsverlies en een lager risico op diabetes type 2 (suikerziekte) en hartziekten. Het metabool syndroom zou je met dit dieet in 21 dagen kunnen terugdraaien. Bij het metabool syndroom zijn 3 of meer van de volgende klachten aanwezig: veel vet in de buikholte (abdominale obesitas), verhoogde bloeddruk, verhoogd bloedsuikergehalte, verhoogd bloedvetgehalte of een verlaagd HDL-cholesterolgehalte. Er zijn echter geen wetenschappelijke studies gedaan naar het Pioppi-dieet die deze beweringen kunnen bevestigen.
Naar verschillende componenten van het Pioppi-dieet is wel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Deze aspecten bespreken we hieronder. Het is niet bekend of het gecombineerd toepassen hiervan op de lange termijn gezondheidswinst of gezondheidsrisico’s oplevert.
Koolhydraatarm dieet
In het Pioppi-dieet worden veel koolhydraatrijke producten vermeden, waardoor je relatief veel energie haalt uit eiwitten en vet en weinig energie uit koolhydraten. Dit heet ook wel een koolhydraatarm dieet of 'laag koolhydraat hoog vet dieet'. Deze diëten hebben voor- en nadelen. Wanneer een koolhydraatarm dieet zorgt voor inname van minder calorieën, kun je ermee afvallen. Dat geldt voor elk caloriebeperkt dieet.
Een voordeel is dat deze diëten vaak ook rijk zijn aan eiwitten. Het eten van voldoende eiwitten tijdens het afvallen helpt voor een gevoel van verzadiging (vol zitten) en kan ervoor zorgen dat er meer spiermassa behouden blijft. Een nadeel is dat veel koolhydraatarme diëten vaak veel (verzadigd) vet en te weinig gezonde voedingsvezels leveren.
Koolhydraatrijke producten als volkorenbrood en graanproducten, fruit en peulvruchten staan in de Schijf van Vijf en verlagen het risico op bepaalde hartziekten en diabetes type 2. Daarnaast zitten er in deze voedingsmiddelen B-vitamines, voedingsvezels en belangrijke mineralen, zoals ijzer, magnesium, chroom en zink. Bij een koolhydraatarm dieet waarbij je deze producten mijdt, loop je dus meer kans op tekorten van deze voedingsstoffen. Daarnaast loop je ook de hierboven genoemde gezondheidswinst mis die aan deze producten wordt toegeschreven.
Het kan sommige mensen met diabetes helpen om (tijdelijk) minder koolhydraten te eten. Bijvoorbeeld om gewicht te verliezen of wanneer de bloedglucosewaarden niet goed ingesteld raken. De positieve effecten van een koolhydraatbeperkt dieet gelden vooral op korte termijn. Op lange termijn zien onderzoeken geen verschil meer in bloedglucosewaarden en gewicht tussen een koolhydraatbeperkt dieet en andere energiebeperkte diëten. Dit kan onder andere komen doordat een koolhydraatbeperkt dieet voor veel mensen lastig lang vol te houden is.
Als je diabetes hebt en een koolhydraatbeperkt dieet of ketogeen dieet wilt volgen, is een goede medische begeleiding en begeleiding van een diëtist extra belangrijk. Zij helpen je je medicatie aan te passen aan je voedingspatroon en tekorten in je voedingspatroon te voorkomen.
Mediterraan voedingspatroon
Het traditionele Mediterrane voedingspatroon uit de jaren 50/60 van de vorige eeuw bevat veel fruit, groente, vis en olijfolie, aangevuld met rijst, pasta, peulvruchten en wat vlees, kaas of ei. Hiervan is aangetoond dat dit het risico op bepaalde hartziekten en beroerte verkleint. Het traditionele Mediterrane voedingspatroon is niet koolhydraatarm, zoals het Pioppi-dieet wel is. Het Mediterrane voedingspatroon bevat onder andere volkoren graanproducten en voldoende onverzadigde vetten. De gezondheidseffecten van een Mediterraan voedingspatroon kun je dus niet zomaar vertalen naar het Pioppi-dieet.
Periodiek vasten
Het Pioppi-dieet adviseert om wekelijks 24 uur te vasten, te beginnen na het avondeten tot het avondeten de volgende dag. Periodiek vasten is een vorm van
intermittent fasting (afwisselend vasten). Intermittent fasting kan gunstige gezondheidseffecten hebben en effectief zijn voor gewichtsverlies. Het is echter niet bekend of het gewichtsverlies op de lange termijn doorwerkt. Ook zijn de langetermijneffecten op de gezondheid onvoldoende bekend.
Kun je afvallen van het Pioppi-dieet?
Elk type dieet waarin je minder energie binnenkrijgt dan je gebruikt, zal zorgen voor gewichtsverlies. Dit geldt dus ook voor een koolhydraatarm dieet, zoals het Pioppi-dieet, als je minder calorieën inneemt dan voorheen. Maar krijg je evenveel calorieën binnen, dan zorgt een dieet met weinig koolhydraten niet voor meer gewichtsverlies dan een dieet met veel koolhydraten.
Duurzaamheidsaspecten
Het Pioppi-dieet bevat veel dierlijke eiwitrijke producten, zoals vlees en zuivel, wat samenhangt met een hogere milieubelasting. Ook visvangst zorg voor veel natuur en milieuproblemen, zoals overbevissing, bijvangst en het aantasten van de zeebodems. Vleesvervangers zoals ei, noten, vegetarische burgers en tofu bevatten dezelfde voedingsstoffen als vlees, maar de productie heeft minder invloed op het klimaat.