Wat zijn de ontwikkelingen in de Schijf van Vijf?

De Schijf van Vijf helpt mensen om gezond, duurzaam en veilig te eten. Als naam en als model bestaat de Schijf van Vijf al lang, toch is de inhoud helemaal van deze tijd. We houden de adviezen van de Schijf van Vijf steeds up-to-date door nieuwe voedingsaanbevelingen of voedingsnormen door te voeren. We doen dit op basis van (nieuwe) wetenschappelijke consensus: dat waar de meeste onderzoekers het met elkaar over eens zijn.

De afgelopen jaren zijn er aanpassingen geweest in de voedingsadviezen voor bijvoorbeeld zwangeren en mensen met hart- en vaatziekten. Ook kwam de Gezondheidsraad met het advies dat opschuiven naar een meer plantaardig eetpatroon beter is voor het milieu en de gezondheid. Daarnaast hebben we bijvoorbeeld enkele Schijf van Vijf-criteria aangepast.

De Schijf van Vijf wordt dus constant actueel gehouden. Eens in de zoveel tijd nemen we de Schijf van Vijf in z’n geheel onder de loep en kijken we of er grotere aanpassingen nodig zijn. We noemen dit: een doorontwikkeling van de onderbouwing van de Schijf van Vijf. De komende jaren werken we aan zo’n doorontwikkeling. Op deze pagina vertellen we je er meer over.

Waarom een doorontwikkeling van de onderbouwing van de Schijf van Vijf?

Er zijn een aantal redenen waarom het Voedingscentrum werkt aan een doorontwikkeling van de Schijf van Vijf. Dit zijn de belangrijkste:

• De Schijf van Vijf schetst voor de gehele Nederlandse bevolking de kaders van goede voeding. Wij willen nog meer aansluiten bij hoe mensen in Nederland nu eten en onze adviezen dus nog beter toespitsen op verschillende eetvoorkeuren. We kunnen hiervoor ook recentere gegevens gebruiken, zoals de voedselconsumptiepeiling van het RIVM.
• Het Voedingscentrum adviseert over gezond, duurzaam én veilig eten. In de huidige adviezen van Schijf van Vijf ligt meer nadruk op gezondheid. We vinden het belangrijk om duurzaamheid en voedselveiligheid nog beter mee te nemen in de Schijf van Vijf. Hiervoor zijn ook veel nieuwe gegevens beschikbaar.
• De Gezondheidsraad is bezig met een actualisering van de Richtlijnen Goede Voeding. Daarnaast komen voor verschillende bevolkingsgroepen nieuwe voedingsaanbevelingen en voedingsnormen. Deze adviezen zullen wij zoals gewoonlijk vertalen naar de Schijf van Vijf.

Hoe nemen wij alle ontwikkelingen mee?

Voor de doorontwikkeling van de Schijf van Vijf maken we gebruik van een rekenmodel. Zo’n rekenmodel zorgt ervoor dat je op een onafhankelijke, wetenschappelijke manier tot een uitkomst kan komen. Ook is een rekenmodel nodig, omdat het een grote puzzel is om te voldoen aan veel verschillende eisen die wij stellen. We nemen de meest up-to-date gegevens, adviezen en inzichten op het gebied van gezondheid, duurzaamheid en veiligheid mee.

Het rekenmodel zal een eetpatroon samenstellen waarin gezondheid, duurzaamheid en veiligheid zo optimaal mogelijk zijn meegenomen en dat zoveel mogelijk rekening houdt met hoe Nederlanders nu eten. Daarna zullen we nog een vertaalslag maken naar praktische adviezen, zoals het samenstellen van logische porties voor de verschillende leeftijdsgroepen.

Wat betekent dit voor de huidige adviezen in de Schijf van Vijf?

Onze verwachting is dat de adviezen van de Schijf van Vijf niet compleet anders worden. De aanpassingen zullen te maken hebben met de aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen en de verhouding tussen de productgroepen (de vakken). Deze doorontwikkeling betekent vooral dat de Schijf van Vijf staat voor zoveel mogelijk gezonde en veilige eetpatronen die beter passen binnen de draagkracht van de aarde. Daarbij zal de Schijf van Vijf nog beter aansluiten bij de verschillende eetvoorkeuren binnen Nederland.

Wanneer is de doorontwikkeling van de Schijf van Vijf klaar?

We hebben in 2024 gewerkt aan de voorbereidingen voor de doorontwikkeling, denk aan het kiezen van een rekenmodel en een eerste opzet van alle gegevens die hierin moeten worden meegenomen. Omdat we van meerdere partijen wetenschappelijke gegevens nodig hebben, werken we nu met een globale planning. 2025 gebruiken we voor verschillende testrondes en het gereed maken van alle vereiste gegevens voor het rekenmodel. We kijken of het model tot een oplossing kan komen binnen alle gestelde randvoorwaarden. Uiteraard bespreken we dit ook met experts. In 2026 volgen de definitieve berekeningen. Daarna zullen wij hierover communiceren en zullen er een onderbouwingsdocument en wetenschappelijke publicatie verschijnen.