Wat is titaandioxide (E171)?
Titaandioxide is een poedervormige stof die sinds de jaren zestig wordt gebruikt als witte kleurstof in voedingsmiddelen. Als kleurstof heeft het
E-nummer E171. Fabrikanten gebruiken het in voedingsmiddelen om producten een mooie kleur of glans te geven.
Hoe wordt titaandioxide gemaakt?
Titaandioxide komt van nature voor als mineraal in gesteente en wordt daaruit gewonnen met chemische stoffen. Deze chemische stoffen worden er daarna weer uitgehaald zodat titaandioxide overblijft. Titaandioxide wordt soms ook gemaakt van stoffen die op titaandioxide lijken.
Nanodeeltjes
Bij het maken van titaandioxide ontstaan brokken. Hiervan wordt een poeder gemaakt. Hierbij ontstaan naast grotere deeltjes ook deeltjes die kleiner zijn dan 100 nanometer (nm), oftewel
nanodeeltjes. Titaandioxide bestaat voor 10% tot 50% uit deze kleine deeltjes.
Waar zit titaandioxide in?
Titaandioxide kan aan verschillende voedingsmiddelen toegevoegd zijn. Voorbeelden zijn:
- Snoep, zoals kauwgom, lolly’s, drop met een wit laagje.
- Chocola met een wit laagje.
- Roomijs(taart).
- Decoraties op koek en gebak, zoals glazuur en strooisel.
- Witte sauzen.
In de ingrediëntenlijst op het etiket staat het aangegeven als kleurstof met de naam ‘titaandioxide’, ‘titaniumdioxide’ of het nummer ‘E171’.
Titaandioxide zit ook in andere producten die je (deels) kan inslikken, zoals tandpasta en lippenbalsem. Op het etiket van bijvoorbeeld tandpasta en lippenbalsem staat het aangegeven met het nummer CI 77891.
Daarnaast kan titaandioxide in producten zitten die je niet inslikt, zoals zonnebrandcrème of verf. Dit wordt niet door je huid opgenomen en komt dus niet in je lichaam terecht.
Is titaandioxide veilig?
EFSA concludeerde in mei 2021 dat het niet meer met zekerheid te zeggen is dat titaandioxide in voedingsmiddelen veilig is. De voedselveiligheidsorganisatie geeft namelijk aan dat het niet uit te sluiten is dat de stof het DNA kan beschadigen. Er zijn namelijk onderzoeken die schade aantonen, maar andere onderzoeken doen dat niet.
Wat gebeurt er met titaandioxide in het lichaam?
De stof titaandioxide bestaat uit deeltjes van verschillende grootte. Na het inslikken, verlaat het grootste deel van de stof gewoon weer het lichaam. Eerder werd gedacht dat titaandioxide niet door het lichaam opgenomen werd. Maar nu is bekend dat minder dan 1% wél opgenomen wordt. Deze kleine deeltjes breken in je lichaam niet goed af. Ze blijven in weefsel en organen achter, voornamelijk in de lever en de milt. Ze kunnen jaren in het lichaam blijven.
Hoe weet ik of ik titaandioxide in mijn lichaam heb?
Er zijn geen goede manieren om te testen of je titaandioxide in je lichaam hebt. De hoeveelheden in het weefsel en de organen zijn namelijk ontzettend klein. Het is ook niet te zien of door de stof schade is ontstaan.
Waarom is het beoordelen van titaandioxide lastig?
Het beoordelen van risico’s van titaandioxide is lastig, want de stof is elke keer een beetje anders. Zo zijn er verschillen in de verhouding tussen grotere deeltjes en nanodeeltjes. Hierdoor kunnen ook de effecten van titaandioxide in het lichaam verschillen.
Er is in de jaren voor 2021 veel onderzoek gedaan naar de nanodeeltjes in titaandioxide. Daarom is het veel duidelijker geworden hoe risico’s goed onderzocht moeten worden en wat de resultaten van dit onderzoek betekenen.
Is titaandioxide schadelijk?
EFSA concludeerde in 2021 dat titaandioxide niet veilig is. De voedselveiligheidsautoriteit kan namelijk niet uitsluiten dat titaandioxide genotoxisch kan zijn. Genotoxisch betekent dat een stof DNA in cellen kan beschadigen. Het lichaam kan deze schade repareren. Soms lukt dat niet en dan kan DNA-schade in de loop van tijd leiden tot kanker.
Bij het ontstaan van kanker hebben naast de eigenschappen van een bepaalde stof ook andere factoren invloed. Zoals hoeveel iemand van de stof binnenkrijgt, zijn of haar genetische aanleg en levensstijl, bijvoorbeeld of hij of zij rookt.
Voor titaandioxide is dus niet zeker of het wel of geen schade aan DNA kan veroorzaken. Het is daarmee ook niet zeker of de stof kanker kan veroorzaken. Om te vergelijken: van bijvoorbeeld alcohol en een hoge inname van bewerkt vlees is het wél duidelijk dat het de kans op kanker verhoogt. Voor E-nummers zijn de eisen heel streng. En terecht. Het zijn toevoegingen aan voedingsmiddelen die je in heel veel gevallen niet direct nodig hebt. Als je dit soort toevoegingen toestaat wil je gewoon dat het 100% veilig is. En dat kun je bij E171 niet garanderen.
Is titaandioxide verboden?
Begin 2022 is besloten het gebruik van titaandioxide in voedingsmiddelen in de Europese Unie te verbieden. Dus ook in Nederland. Er geldt nog een overgangsperiode, zodat fabrikanten hun producten kunnen aanpassen. Vanaf 7 augustus 2022 mogen fabrikanten geen voedingsmiddelen met titaandioxide meer in de handel brengen. Daarna kan het dus nog wel in de winkel liggen, tot de houdbaarheid is verlopen.
Wil je titaandioxide vermijden?
Wil je weten of er titaandioxide in je product zit en het nu al mijden? Bijvoorbeeld omdat je het zekere voor het onzekere wilt nemen?:
- Kijk op het etiket van eten en drinken. Daar staat ‘titaandioxide’, ‘titaniumdioxide’ of het nummer ‘E171’. Dit vind je in de ingrediëntenlijst achter het woord ‘kleurstof’.
- Op verzorgingsproducten zoals tandpasta of lippenbalsem herken je titaandioxide aan het nummer CI 77891.
- Voor voedingsmiddelen geldt dat titaandioxide vooral zit in producten die niet in de Schijf van Vijf staan. Denk aan zoals snoep en koek. Voor deze producten buiten de Schijf van Vijf is al het advies: eet ze niet te veel en niet te vaak.
Voor alle producten geldt dat er ook genoeg soorten zijn zonder titaandioxide.