Wat doen je nieren?
Je nieren zijn belangrijk voor een gezond lichaam. Ze zorgen ervoor dat je genoeg vocht en zout in je lichaam hebt, maar niet te veel. Ze regelen je bloeddruk en filteren de afvalstoffen uit je lichaam. Naarmate je ouder wordt gaat de werking van je nieren achteruit. Dat betekent niet direct dat je nierproblemen krijgt. Hoe snel de werking van de nieren minder wordt, verschilt per persoon.
Wat is chronische nierschade?
Chronische nierschade betekent dat de nieren over een lange periode niet goed meer werken. De filters in je nieren die de afvalstoffen uit je lichaam halen raken blijvend beschadigd. Als je nieren lang niet meer goed werken raken steeds meer nierfilters beschadigd. De nieren halen daardoor minder afvalstoffen weg uit je bloed. Door de ophoping van afvalstoffen in je lichaam kunnen klachten ontstaan als spierkramp, misselijkheid en vermoeidheid. Als je nierfilters beschadigd zijn kunnen er ook eiwitten via je urine weglekken. Op die manier verliest je lichaam belangrijke eiwitten, die nodig zijn voor regelprocessen.
Hoe ontstaat chronische nierschade?
Chronische nierschade kan verschillende oorzaken hebben. Als de eerste problemen in de nier zelf optreden spreek je van een primaire nierziekte. Een primaire nierziekte kan aangeboren zijn of tijdens je leven ontstaan. Als de nierschade ontstaat als gevolg van een andere aandoening spreek je van een secundaire nierziekte. Dit is bijvoorbeeld het geval bij diabetes of hoge bloeddruk.
Hoe wordt chronische nierschade gemeten?
Een arts kan vaststellen of je nierschade hebt en onderzoekt hoe ernstig de nierschade is. De arts meet daarvoor de nierfunctie in het bloed en de eiwitten in de urine. De meting maakt duidelijk hoe groot de kans is dat de nieren nog verder achteruitgaan. En hoe groot de kans is op andere gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten. Vervolgens bepaalt de arts de behandeling. Dus bijvoorbeeld welke aanpassingen in de voeding nodig zijn en of medicijnen nodig zijn.
Hoeveel mensen hebben chronische nierschade?
Naar schatting heeft 1 op de 10 Nederlanders chronische nierschade. Dat zijn dus ongeveer 1,7 miljoen mensen. Maar de precieze aantallen zijn niet bekend. Dat komt omdat mensen nierschade kunnen hebben zonder dat ze dat zelf (of hun arts) weten. De grootste groep mensen met chronische nierschade kan behandeld en begeleid worden door de huisarts of praktijkondersteuner.
De verwachting is dat het aantal mensen met chronische nierschade de komende jaren zal toenemen. Dat komt door de vergrijzing. Bij het ouder worden gaan de nieren achteruit. Het komt ook doordat er steeds meer mensen zijn met diabetes en hoge bloeddruk.
Wat is nierfalen?
Als de nieren voor minder dan 15% werken is er sprake van nierfalen. Nierfalen is de meest ernstige vorm van chronische nierschade en is dodelijk. Daarom heeft iedereen met nierfalen een behandeling nodig. Wanneer er sprake is van nierfalen zijn er drie opties: niertransplantatie, dialyse of afzien van een behandeling.
Wat zijn symptomen bij chronische nierschade?
Vaak merk je niks van chronische nierschade. Klachten ontstaan vaak pas als er al ernstige nierschade is. Er kunnen dan verschillende klachten ontstaan, zoals vermoeidheid, misselijkheid, jeuk of kramp in de benen. Het verschilt per persoon welke klachten er optreden. Als je deze klachten hebt, betekent het ook niet gelijk dat je nierschade hebt.
Als de nierschade erger wordt, worden de klachten ook erger. Je kunt dan vocht vasthouden en last krijgen van pijn op de borst of spierkrampen die vooral ’s nachts optreden.
Wat zijn risicofactoren voor chronische nierschade?
Een hoge bloeddruk en diabetes vergroten het risico op chronische nierschade. Ongeveer 1 op de 5 mensen met een hoge bloeddruk heeft chronische nierschade. En ongeveer 1 op de 4 mensen met diabetes heeft chronische nierschade. Het komt vaker voor bij diabetes type 2. Ook een nierziekte of bepaalde medicijnen kunnen het risico op chronische nierschade vergroten.
Daarnaast heeft leefstijl ook invloed. Te veel zout eten, roken en overgewicht vergroten het risico op chronische nierschade.
Voedingsadvies om chronische nierschade te voorkomen
Gezond eten volgens de Schijf van Vijf helpt om chronische nierschade te voorkomen. Door gezond te eten verklein je de kans op een hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en diabetes type 2. Dit zijn allemaal risicofactoren voor chronische nierschade.
Een van de adviezen van de Schijf van Vijf is om te letten op de zoutinname: maximaal 6 gram zout per dag. Zout verhoogt de bloeddruk en dat beschadigt de kleine bloedvaatjes in de nieren. Bij mensen met een normale bloeddruk helpt minder zout om de bloeddruk binnen de normaalwaarden te houden. Maar vooral mensen met een hoge bloeddruk hebben baat bij minder zout. Bij hen verlaagt minder zout eten de bloeddruk.
Met de Zoutmeter kun je meten hoeveel zout jij eet. Wil je minder zou eten? Lees onze tips.
Voedingsadvies bij chronische nierschade
Voor de meeste mensen met chronische nierschade is het voldoende om gezond en gevarieerd te eten volgens de Schijf van Vijf. Daarbij is het extra belangrijk om niet te veel zout te eten. Te veel zout kan chronische nierschade verergeren.
Als je nierfunctie verder achteruitgaat heb je vaak wel een speciaal dieet nodig. Je krijgt dan persoonlijk voedingsadvies van een diëtist. Vaak moet je (naast zout) letten op eiwit, fosfaat, kalium en vocht. Met het online eetdagboek Mijn Eetmeter kun je bijhouden wat je eet en drinkt. Je ziet dan precies je inname van verschillende voedingsstoffen, waaronder zout, eiwit en fosfaat. De meeste mensen hoeven pas een dieet te gaan volgen als de nieren voor minder dan 30% werken.