Lokaal geproduceerd voedsel en streekproducten

Lokaal geproduceerd voedsel wordt in de directe omgeving geteeld, geoogst en verkocht. Regionale landbouw kan bijdragen aan de kennis van de consument over voedsel, de regionale economie en eerlijke prijzen voor de boer of teler.

In Europa zijn er 2 soorten keurmerken voor streekproducten: Beschermde Geografische Aanduiding en Beschermde Oorsprongsbenaming.

Of lokale producten duurzamer zijn is sterk afhankelijk van het type product en hoe het is geproduceerd. Wát je eet heeft over het algemeen een grotere impact dan waar het eten vandaan komt.

Inhoud

Wat is lokaal geproduceerd voedsel?

Lokaal geproduceerd voedsel is voedsel dat in de directe omgeving wordt geteeld, geoogst en verkocht. Streekproducten worden gemaakt uit de oogst van deze regionale landbouw of worden gemaakt op een locatie in de regio. Vaak zijn de producten gemaakt volgens een lokaal recept of op ambachtelijke wijze. De producten zijn te koop via bijvoorbeeld een boerenmarkt, een (online) boerderijwinkel, een tomatenautomaat bij de kas of een abonnementsysteem.

De belangrijkste redenen om producten bij de boer of teler te kopen zijn prijs, smaak en kwaliteit. Lokale verkoop bevordert ook de regionale economie. Boeren en telers kunnen hun eigen eerlijke prijs bepalen. Populaire producten zijn groente, fruit, eieren, aardappelen, vlees en zuivel.

Stadslandbouw

Stadslandbouw (urban farming) is de productie van voedsel in en om de stad. Bijvoorbeeld in stadsboerderijen, volkstuinen en schooltuintjes. Deze vorm van landbouw heeft vaak ook andere doelen dan voedselproductie, zoals educatie en recreatie.

Keurmerken voor streekproducten

De Europese Commissie heeft een wet gemaakt voor lokale producten. Als producten aan de criteria voldoen, kunnen ze een keurmerk krijgen. Er zijn 2 soorten keurmerken voor regioproducten: Beschermde Geografische Aanduiding en Beschermde Oorsprongsbenaming. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de juiste uitvoering van de wet.

keurmerk regionale producten

Meer over de keurmerken voor regioproducten

Beschermde Geografische Aanduiding (BGA)	Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB)
Geeft aan dat ten minste één fase van de productie, verwerking of bereiding van een product plaatsvindt in een bepaald gebied. Hierbij is de bekendheid, kwaliteit of andere eigenschap van het product specifiek toe te schrijven aan dat bepaalde gebied.	Geeft aan dat de productie, bereiding én verwerking van een product plaatsvinden binnen een bepaald gebied. Dit moet gebeuren volgens een erkende en gecontroleerde werkwijze. De eisen gaan verder dan bij de Beschermde Geografische Aanduiding.
Voorbeelden van Nederlandse producten met een Beschermde Oorsprongsbenaming zijn: Westlandse druif Gouda Holland Edam Holland	Voorbeelden van Nederlandse producten met een Beschermde Oorsprongsbenaming zijn: Noord-Hollandse Gouda Noord-Hollandse Edammer Boeren Leidse kaas met sleutels Kanterkaas, Kanternagelkaas, Kanterkomijnekaas Opperdoezer Ronde
Voorbeelden van buitenlandse producten met een Beschermde Geografische Aanduiding zijn: Deense Danablu Ardenner Ham Scharzwalder Schinken	Voorbeelden van buitenlandse producten met een Beschermde Oorsprongsbenaming zijn: Parmaham uit de regio rond Parma Fetakaas uit Griekenland Kip en hoen uit de Spaanse regio Prat Gevogelte uit de Franse regio’s Loué en Bresse

sluiten

Zijn lokale producten gezonder?

Het is niet aangetoond dat lokale producten een andere samenstelling of voedingswaarde hebben dan producten van verder weg.

Wel blijkt uit onderzoek dat volks- en schooltuinen mogelijk bijdragen aan een hogere consumptie van groente en fruit. Ook kan het positieve invloed hebben op de houding ten opzichte van groente en fruit.

Is lokaal geproduceerd voedsel veiliger?

Producten die lokaal geproduceerd zijn moeten aan dezelfde wetten en regels voldoen als producten van verder weg. Je kan niet zeggen of ze meer of minder veilig zijn. Bij het verbouwen van voedsel in de stad is het wel belangrijk dat de bodem schoon is en dat de afstand tot wegen voldoende is, vanwege fijnstof en andere luchtvervuiling. De gehaltes aan verontreinigingen zoals zware metalen kunnen hoger zijn dan normaal bij voedsel uit de stad, maar het moet nog steeds voldoen aan de wetgeving.

Het directe contact tussen de boer of teler en de consument kan wel zorgen voor meer kennis over landbouw en bijdragen aan een positief imago. Consumenten leren waar hun voedsel vandaan komt en krijgen inzicht in het productieproces.

Betekent lokaal geproduceerd dat een product duurzamer is?

Lokaal geproduceerd voedsel is niet per definitie milieuvriendelijker dan voedsel afkomstig van andere plaatsen. Voor lokale producten is minder transport nodig en dat scheelt broeikasgassen. Maar hoe duurzaam een product is, hangt niet alleen af van het vervoer. Sterker nog: transport is verantwoordelijk voor een relatief klein aandeel van de milieu-impact van ons voedsel.

Het soort product en de manier waarop het is geproduceerd hebben een veel grotere impact op het milieu. Zo hebben dierlijke producten zoals vlees en zuivel een veel grotere milieu-impact dan plantaardige producten zoals groente, fruit en brood. En teelt in een verwarmde kas kost veel meer energie dan teelt in onverwarmde kas of volle grond. Om die reden is het soms klimaatvriendelijker om fruit eten dat per boot is overgekomen uit Zuid-Amerika dan fruit uit een verwarmde kas van de teler in de buurt. Ook kan de opbrengst lager zijn bij lokaal geproduceerd voedsel wanneer er op kleinere schaal wordt geproduceerd.

Stadslandbouw is doorgaans wel een duurzame vorm van landbouw waarbij er vaak biologisch en seizoensgebonden wordt geproduceerd met oog voor economische en sociale aspecten.

Meer informatie

Lees meer over de impact van ons eten op het milieu en hoe je duurzame keuzes maakt.