Toxoplasmose

Wat is toxoplasmose?

De parasiet Toxoplasma gondii kan de ziekte toxoplasmose veroorzaken. Toxoplasma gondii kan voorkomen in rauw vlees. Je kunt niet zien, ruiken of proeven dat vlees besmet is.   

Toxoplasma gondii komt van nature voor bij allerlei dieren. Alleen bij katten ontstaan eitjes (oöcysten), verder worden katten er niet ziek van. Ook andere dieren kunnen deze eitjes binnenkrijgen en hierdoor kan het vlees besmet raken. Vooral dieren die buiten komen, lopen kans op besmetting. Ook groente en fruit wat buiten groeit kan door de ontlasting van katten besmet raken.

De parasiet overleeft niet bij extreme temperaturen. Verhitten boven de 70 °C of het invriezen van vlees bij -12°C  voor minimaal 4 dagen of bij -20°C voor minimaal 3 dagen doodt de parasiet.   

Symptomen van toxoplasmose

Niet iedereen wordt ziek na besmetting met Toxoplasma gondii. De een heeft nauwelijks klachten, terwijl de ander last krijgt van vage klachten als moeheid, lusteloosheid, opgezwollen klieren, lichte koorts en huiduitslag. Iemand met een verminderde weerstand kan ergere klachten krijgen, zoals een oogafwijking, aantasting van het zenuwstelsel, de hartspier of de hersenen.

Na enkele weken of maanden is de ziekte toxoplasmose over. Als je eenmaal toxoplasmose hebt gehad dan ben je er daarna immuun voor. Dat geldt voor ongeveer 30% van de Nederlandse bevolking. Voor zwangeren is dat rond de 18%.

Het is aan te raden naar de huisarts te gaan als je vermoedt dat je besmet bent door een parasiet.

Risicogroepen

Mensen met een verminderde weerstand, waaronder kinderen, ouderen, mensen met een verminderde weerstand en zwangeren lopen meer risico op toxoplasmose.

Toxoplasmose tijdens de zwangerschap

Toxoplasma gondii kan bij zwangeren in de eerste maanden na de besmetting dodelijk zijn voor het ongeboren kind. De ziekte kan in een later stadium van de zwangerschap ernstige en blijvende schade aan de ogen en hersenen van de baby veroorzaken.   

Besmetting in de veehouderij

Scharrelvarkens en –kippen, paarden, schapen, geiten en wild lopen meer risico op besmetting met Toxoplasma gondii dan dieren die binnenblijven, omdat zij buiten makkelijker in aanraking kunnen komen met besmette muizen, ratten, vogels en planten. De besmette dieren worden niet ziek, maar de parasiet komt wel in het vlees terecht. Scharrelvlees wordt niet standaard gecontroleerd op Toxoplasma gondii.

Besmetting met Toxoplasma gondii voorkomen

Om besmetting te voorkomen, gelden de volgende adviezen:

• Verhit vlees door en door. Proef dus ook niet van rauw gehakt.
• Was keukengerei en je handen na contact met rauw vlees goed af met heet water en zeep. 
• Was rauwe groente en fruit grondig onder stromend water. Vooral groente uit de volle grond verdient aandacht. 
• Was regelmatig je handen. Al helemaal na het aanraken van rauw vlees, na het schoonmaken van de kattenbak, na tuinieren en kinderen na het spelen in de zandbank. 
• Verschoon, als je een kat hebt, de kattenbak dagelijks. Gooi de kattenbakvulling niet in de groencontainer, maar voer het met het normale huisvuil af. 
• Dek zandbakken voor kinderen af met een deksel of een net, zodat katten er niet in kunnen komen.

Het invriezen van vlees bij -12 °C voor ten minste 4 dagen zal de parasiet Toxoplasma gondii doden. Goed ingevroren vlees of vleeswaren is veilig om te eten. 

Adviezen voor risicogroepen, zoals zwangeren

Specifiek voor zwangeren en mensen met een sterk verminderde weerstand zijn er extra spelregels.

• Eet geen rauw vlees of rauwe vleeswaren zoals filet américain. Ook geen rauwe bewerkte vleeswaren zoals ossenworst, salami en rosbief. 
• Zachte kazen gemaakt van rauwe melk ('rauwe melk' of 'au lait cru' op de verpakking) kun je veilig eten als je het heel goed verhit, bijvoorbeeld in de oven. Ook vanwege het risico op listeria.
• Verschoon dagelijks de kattenbak tijdens de zwangerschap en draag bij voorkeur handschoenen. 
• Draag tijdens het tuinieren handschoenen.