Voedselovergevoeligheid (voedselallergie en intolerantie)

Wat is voedselovergevoeligheid?

Wat is een voedselallergie?

Bij een voedselallergie reageert je afweersysteem op bepaalde stoffen in voedingsmiddelen. Je afweersysteem maakt antistoffen aan tegen eiwitten die in de voeding voorkomen. Eiwitten die allergische reacties kunnen opwekken heten allergenen. Bekende allergenen zijn bepaalde eiwitten in koemelk of noten. 

Wat is een voedselintolerantie?

Het lichaam kan op bepaalde voedingsmiddelen reageren zonder dat je een allergie hebt. Het gaat dan om een niet-allergische-voedselovergevoeligheid. We noemen dat een intolerantie. Denk bijvoorbeeld aan een lactose-intolerantie. Daarbij kunnen mensen de stof lactose niet goed verteren. De stoffen die bij een intolerantie de klachten veroorzaken heten ‘triggers’. Deze triggers komen van nature voor in voedingsmiddelen, zoals lactose. Ze kunnen ook aan voedingsmiddelen worden toegevoegd, zoals het conserveermiddel sulfiet. 

Hoeveel mensen hebben een voedselallergie of intolerantie?

Wat is de oorzaak van een voedselallergie of intolerantie?

Je kunt een erfelijke aanleg hebben voor een voedselallergie of intolerantie. Dan is de kans groter dat je een allergie of intolerantie krijgt. Met erfelijke aanleg bedoelen we dat je minstens één ouder, broer of zus hebt met een aangetoonde voedselallergie of intolerantie.

Het is niet eenvoudig om voedselovergevoeligheid vast te stellen. De klachten kunnen heel verschillend zijn en per persoon anders zijn. Bovendien kunnen de klachten ook andere oorzaken hebben.

Kun je tijdens de zwangerschap iets doen om allergie te voorkomen bij je kind?

Er zijn geen aanwijzingen dat het zinvol is om tijdens de zwangerschap of tijdens het geven van borstvoeding een dieet te volgen om allergieën bij kinderen te voorkomen. Wel kun je de kans op allergie bij je kind verkleinen door niet te roken.  

Als je baby geboren is kun je de kans op een voedselallergie verkleinen door op tijd te starten met het geven. Lees hoe je de kans op een voedselallergie bij je baby kunt verkleinen.

Wat zijn symptomen van een voedselallergie of intolerantie?

Het verschilt heel erg wat de symptomen zijn bij voedselovergevoeligheid. Vooral huid-, luchtweg- en maagdarmklachten komen vaak voor. Denk aan bultjes, hevige jeuk, benauwdheid, opgeven van slijm, hoesten, braken, diarree en krampen.  

De belangrijkste stof die vrijkomt bij een allergische reactie is histamine. Deze stof zorgt ervoor dat de bloedvaten wijder worden. Bij een heftige reactie kan de bloeddruk hierdoor zo sterk dalen dat je bewusteloos raakt. Ook is gelijktijdig een astma-aanval mogelijk.  

Veel van deze klachten kunnen ook andere oorzaken hebben. Het is daarom belangrijk dat de arts alle andere mogelijke oorzaken uitsluit. Soms is het wel gelijk duidelijk dat een specifiek voedingsmiddel de oorzaak van de klachten is. Meer onderzoek is in dat geval niet nodig. 

Voorbeelden van symptomen bij allergie en intolerantie

• Een allergische reactie bij de mond en keel. Denk hierbij vooral aan milde klachten zoals zwelling, jeuk en roodheid in en om de mond. De verschijnselen beginnen binnen enkele minuten na het eten van bepaalde soorten fruit, groenten, noten of schaaldieren.
• Urticaria (galbulten) en angio-oedeem. Urticaria is een veel voorkomende huidziekte waarbij je last hebt van bultjes, hevige jeuk en heel soms met pijn. Een bijzondere vorm van urticaria is angio-oedeem waarbij grote vochtophopingen kunnen ontstaan. Urticaria en angio-oedeem kunnen veel verschillende oorzaken hebben, waaronder voedselovergevoeligheid. 

Wat is een anafylactische shock? 

Een anafylactische shock is een levensbedreigende situatie door een allergische reactie in het lichaam. Het kan het gevolg zijn van een allergische reactie op bepaalde voedingsmiddelen, zoals pinda of sesam. Ook medicijnen of wespensteken kunnen een anafylactische shock veroorzaken. Als je niet tijdig ingrijpt kan het dodelijk zijn. 

Een anafylactische shock treedt meestal op als gevolg van een eerder ontwikkelde allergie. Het is onwaarschijnlijk dat een voedingsmiddel dat je eerst zonder problemen kon eten, plotseling een anafylactische shock veroorzaakt. Meestal zijn eerdere allergische signalen, zoals jeuk in de mond of huidklachten, in dat geval niet opgevallen.

Wat zijn symptomen van een anafylactische shock?

De symptomen van een anafylactische shock kunnen binnen enkele minuten ontstaan en soms uren aanhouden. Hoe sneller de symptomen ontstaan, des te ernstiger is meestal de reactie. 

Eén van de eerste signalen van een shock is een prikkelend gevoel, jeuk of een metaalachtige smaak in de mond. Daarna volgen vaak de volgende symptomen, die ook tegelijkertijd kunnen optreden:

• urticaria (galbulten)
• gevoel van warmte, zweten
• braken
• krampen, diarree
• zwellingen in de mond en keel
• ademhalingsmoeilijkheden, benauwdheidsklachten

Wat moet je doen bij een anafylactische shock?

Bij een anafylactische shock is een adrenaline-injectie nodig om de reactie te stoppen. Patiënten die vaker een shock krijgen, hebben hiervoor adrenaline bij zich. In geval van een shock moet de patiënt zo snel mogelijk de injectie krijgen, al dan niet door een arts of ambulancepersoneel. Het advies is om de patiënt plat op de rug te leggen, met de voeten omhoog en knellende kleding zoals een stropdas los te maken. Wanneer het niet goed wordt behandeld, kan na 6 tot 8 uur opnieuw een shock optreden. 

Wat is een kruisreactie bij een allergie?

Ben je bijvoorbeeld allergisch voor garnaal, dan kan het zijn dat je ook reageert op krab. Dat komt doordat de allergenen in deze voedingsmiddelen veel op elkaar lijken. Wanneer dit gebeurt, noemen we dat een kruisreactie.

Wat is het verband tussen een voedselallergie en hooikoorts?

Met hooikoorts ben je allergisch voor bepaalde stuifmelen van bomen, planten of grassen. Soms krijg je met hooikoorts ook allergische reacties bij het eten van bepaalde producten, zoals fruit. Zo kan iemand met een allergie voor berkenpollen ook allergisch zijn voor appels, peren, kersen en hazelnoten. Ook dat noemen we kruisreacties. Vermoedelijk komt dit omdat bepaalde allergenen in voeding en in pollen aan elkaar verwant zijn.

In het volgende overzicht staan de meest bekende kruisreacties tussen pollen en plantaardig voedsel. Niet alle genoemde kruisreacties komen even vaak voor. Sommige kruisreacties zijn echt uitzonderlijk. 

Wat kun je doen als je denkt allergisch of intolerant te zijn?

Wat zijn tips als je een allergie of intolerantie hebt?

Ga naar een diëtist

Bij een diëtist krijg je advies over hoe je bepaalde voedingsmiddelen kunt mijden zonder dat je een tekort aan voedingsstoffen krijgt. Ga niet zelf experimenteren met het weglaten of juist gebruiken van bepaalde voedingsmiddelen. 

Voor lactose-intolerantie, coeliakie en koemelkallergie bij baby’s en jonge kinderen hebben wij ook nog tips op onze website.

Lees het etiket

Is een voedselallergie of intolerantie vastgesteld en weet je wat je moet mijden? Op het etiket moeten in ieder geval deze 14 allergenen altijd duidelijk staan. Duidelijk wil bijvoorbeeld zeggen dikgedrukt of met hoofdletters. 

Bron afbeelding: NVWA

De ingrediëntenchecker in de 'Kies Ik Gezond?'-app helpt om producten te herkennen die jij mag eten en drinken. Je kunt selecteren op honderden verschillende ingrediënten en allergenen.

Blijf goed opletten bij restaurants, bakkers en slagers

Restaurants, slagerijen en bakkerijen, zorginstellingen en de catering zijn verplicht om jou te informeren over allergenen in onverpakte levensmiddelen. Je moet vooraf geïnformeerd worden dat allergeneninformatie opvraagbaar en beschikbaar is. Het staat de ondernemer dan vrij op welke wijze hij de informatie over allergenen geeft. Dit kan mondeling, maar bijvoorbeeld ook via een beeldscherm of een schapkaart. In ieder geval moet je ergens in het bedrijf een melding kunnen zien, zodat duidelijk is waar de informatie kan worden gevraagd. 

Ga je uit eten? Om misverstanden te voorkomen, is het verstandig om ruim voor het geplande etentje met de kok te overleggen en het menu door te nemen.

Uit inspectieresultaten van de NVWA blijkt dat veel bedrijven hun klanten niet op de juiste manier informeren. Loop jij hier ook tegenaan? Meld dan bij de NVWA dat je verkeerd bent voorgelicht. 

Tips voor op vakantie 

Op vakantie met een voedselallergie of intolerantie? Lees onze tips om te zorgen dat je goed voorbereid op reis gaat.