Professional Services

Speciale dreumesmelk of peutermelk is niet nodig. Als je kindje gewoon gezond eet volgens de Schijf van Vijf, zijn de extra vitamines en mineralen niet nodig. Soms bevat deze speciale melk zelfs meer calorieën dan gewone halfvolle melk.?

Soms wordt beweerd dat speciale verrijkte peutermelk nodig is omdat jonge kinderen anders tekorten oplopen, zoals bij ijzer en vitamine D. Maar als je kind gezond eet en je elke dag 10 microgram vitamine D-geeft, krijgt je kind alle bouwstoffen binnen die nodig zijn.

En je creëert de beste basis voor je kind. De kans dat het later gezond en gevarieerd eet is veel groter als je je kind zo jong mogelijk kennis laat maken met verschillende smaken en structuren.

Gezond eten voor je kind

Gezond eten betekent dat je kind vooral gezonde producten uit de Schijf van Vijf eet. Maak je geen zorgen als je kind een keer of een poosje wat slechter eet. Blijf het proberen. Bedenk dat een kind dat groeit en levendig is, genoeg binnen krijgt. Tips die kunnen helpen als je kind in een lust-ik-niet fase zit.

Voedingsadviezen voor dreumes en peuter

Bekijk hoeveel je kind nodig heeft in de Schijf van Vijf voor jou. Voor dreumesen en peuters raden we aan om nog geen sap, frisdrank, snacks, koek en snoep te geven. Dit zijn allemaal producten die wel veel calorieën leveren maar weinig tot geen voedingsstoffen. Met de producten uit de Schijf van Vijf krijgen ze alle voedingsmiddelen binnen die ze nodig hebben om goed te groeien. Wanneer jonge kinderen meer volgens de Schijf van Vijf eten, leren ze eerder gezonde eetgewoonten aan. De kans is dan groter dat je kind later ook gezond en gevarieerd eet.

Vitamine D, ijzer en omega-3-vetzuren

Peuters uit sommige Europese landen krijgen weinig vitamine D en omega-3-vetzuren binnen. Voor jonge kinderen kan ook het lastig zijn om de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ijzer binnen te krijgen. Maar volgens de EFSA (Europese voedselveiligheidsautoriteit) en de ESPGHAN (The European Society for Paediatric Gastroenterology Hepatology and Nutrition) hoeft dat niet opgelost te worden met speciale dreumes- of peutermelk. Dat kan ook met het aanbevolen vitamine D-supplement en door kinderen te laten eten volgens de adviezen van de Schijf van Vijf.

De volgende adviezen zorgen ervoor dat peuters genoeg vitamine D, ijzer en omega-3-vetzuren binnenkrijgen:

• Geef kinderen tot 4 jaar elke dag 10 microgram extra vitamine D. Dat is belangrijk voor sterke botten en tanden. Te weinig vitamine D kan rachitis (Engelse ziekte) veroorzaken. Tabletjes of druppels zijn te krijgen bij de apotheek of de drogist.
• Kleine kinderen krijgen voldoende goede vetten binnen als je elke dag de boterhammen besmeert met margarine. Ook goed is om ze 1 keer per week vis te geven, het liefst vette vis zoals zalm. Daarin zitten vele omega-3-vetzuren, ook wel visvetzuren genoemd.
• Zorg dat er genoeg vlees of vleesvervangers op tafel staan. Hierin zit namelijk ijzer. Eet je kind weinig of geen vlees of vleesvervangers? Dan is het goed om erop te letten dat die genoeg ijzer uit plantaardige producten binnenkrijgt, zoals volkorenproducten en groente. Een tip: Het lichaam neemt ijzer uit plantaardige producten beter op als je het eet in combinatie met een bron van vitamine C. Geef bijvoorbeeld fruit op of bij de boterham.

Andere voedingsstoffen

In Nederland komen tekorten op vitamines en mineralen nauwelijks voor. Ook daarvoor is dus geen speciale dreumes- of peutermelk nodig. Niet elk kind haalt de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) vitamines en mineralen. Maar dit leidt niet gelijk tot tekorten. Dat komt omdat voor veel kinderen de ADH hoger is dan ze nodig hebben. De ADH is een streefwaarde, om zeker te zijn dat bijna iedereen voldoende van een voedingsstof binnenkrijgt.

Hoeveel melkproducten heeft je kind nodig?

Melkproducten zijn vooral belangrijk voor de calcium en de vitamines B2 en B12. Twee bekertjes van 150 ml zijn genoeg voor een kind tot 4 jaar. Dat kan halfvolle koemelk zijn, maar ook karnemelk, yoghurt of een sojadrank met toegevoegd calcium en vitamine B12.

Je kind kan gezond vegetarisch eten als je het vlees goed vervangt. Daardoor krijgt je kind voldoende eiwit, ijzer, vitamine B1 en vitamine B12 binnen.

Gezond vegetarisch eten

De basis van een gezond vegetarisch voedingspatroon bestaat uit veel groente, fruit, voldoende volkorengranen en peulvruchten. En denk ook aan tofu, tempé, ongezouten noten, pitten en zaden en plantaardige zachte vetten en oliën. Deze plantaardige producten leveren belangrijke voedingsstoffen.

Uit volkorengranen, noten en peulvruchten kun je bijvoorbeeld eiwitten en ijzer halen. Dierlijke producten, zoals melk(producten) en ei, leveren onder andere een bijdrage aan de inname van eiwit, calcium, jodium, vitamine B2 en vitamine B12. Harde kaas kun je geven vanaf 4 jaar. Gevarieerd eten is altijd belangrijk. Zet dus steeds wat anders op het menu.

Welke alternatieven voor vlees zijn er?

Alternatieven met genoeg eiwit, ijzer en vitamine B1	Hoeveel is vergelijkbaar met 50 gram (1/2 stuk) onbereid vlees? (Voor kinderen van 4-8 jaar)	Hoeveel is vergelijkbaar met 100 gram (1 stuk) onbereid vlees? (Voor kinderen vanaf 9 jaar)
Met vitamine B12
Eieren	1 ei	2 eieren
Vis*	50 gram	100 gram
Sommige kant-en-klare vegetarische stukjes, balletjes en burgers	50 gram	100 gram
Zonder vitamine B12
Peulvruchten en producten gemaakt van de peulvrucht sojaboon (tofu en tempé)	70 gram	135 gram (gekookt)
Noten, pinda's en pitten	15 gram	25 gram (een handje)

* We weten dat vis niet vegetarisch is. Maar we weten ook dat er vegetariërs en pescotariërs zijn die hun kind wel vis geven. Daarom staat vis toch in deze tabel.

Kies elke dag voor tofu, tempé of peulvruchten, zoals bruine bonen, kikkererwten en linzen, of ei.

Let op! Noten zijn goede vleesvervangers, maar let dan wel op verstikkingsgevaar. Geef kinderen tot en met 4 jaar alleen notenpasta en pindakaas (zonder suiker en zout). En wees voorzichtig met kinderen tot en met 8 jaar. Eet noten aan tafel en blijf erbij. Of geef bij twijfel alleen gemalen noten, pindakaas en notenpasta.

Kant-en-klare vleesvervangers

Ook kun je af en toe een kant-en-klare vleesvervanger nemen, zoals vegetarisch gehakt of vegetarische balletjes. In de ‘ Kies Ik Gezond?’-app kun je zien of een kant-en-klare vleesvervanger in de Schijf van Vijf staat. Dan zit er in elk geval genoeg eiwit, ijzer en vitamine B1 en/of vitamine B12 in, en niet te veel zout. De nieren van kinderen tot 4 jaar kunnen veel zout nog niet goed verwerken. En ook voor oudere kinderen is te veel zout ongezond. Wat zijn goede vleesvervangers?

Geen vlees, wel vis

Eet je kind geen vlees, maar wel vis? Zorg dan dat je 1 keer per week vis geeft. Bij voorkeur vette vis, zoals makreel, haring, sardines of zalm. Dit kun je natuurlijk bij de warme maaltijd geven, maar kan ook prima op brood of door een (lunch)salade. Lust je kind geen vis of wil je geen vis geven, bekijk of en hoe je het kunt vervangen. Soms moeten kinderen wel 10 keer iets proeven voor ze het leren lusten.

Extra tips voor ijzer

Om de opname van ijzer uit plantaardig bronnen te verbeteren kun je het volgende doen:

1. Geef groente en fruit bij de maaltijd. Daar zit vitamine C in, en dat zorgt ervoor dat het lichaam van je kind het ijzer beter opneemt. In de Schijf van Vijf voor jou-tool kun je zien hoeveel jouw kind nodig heeft.

2. Geef de alternatieven voor vlees ook andere producten met ijzer, zoals:

• Groente. Vooral groene bladgroente, zoals boerenkool, spinazie, andijvie en sla, bevatten veel ijzer. Blijf naast deze soorten ook andere groentesoorten eten, die bevatten weer andere nuttige voedingsstoffen.
• Volkoren graanproducten, zoals volkorenbrood, volkoren ontbijtgranen, volkoren couscous, bulgur, zilvervliesrijst en volkorenpasta
• Aardappelen
• Gedroogd fruit, zoals abrikozen of dadels
• In appelstroop zit ook veel ijzer, maar staat niet in de Schijf van Vijf. Je kunt het wel af en toe op brood geven. Het ijzer dat in appelstroop zit is niet afkomstig van de appels maar van de suikerbieten. In appels zit nauwelijks ijzer. Dus in 100% appelstroop zit minder ijzer.

Kant-en-klare vleesvervangers

Ook kun je af en toe een kant-en-klare vleesvervanger nemen, zoals vegetarisch gehakt of vegetarische balletjes. In de ‘ Kies Ik Gezond?’-app kun je zien of een kant-en-klare vleesvervanger in de Schijf van Vijf staat. Dan zit er in elk geval genoeg eiwit, ijzer en vitamine B1 en/of vitamine B12 in, en niet te veel zout.

De nieren van kinderen tot 4 jaar kunnen veel zout nog niet goed verwerken. En ook voor oudere kinderen is te veel zout ongezond. Dit zijn goede vleesvervangers.

Heeft je kind klachten?

Is je kind veel moe, ziet hij bleek, voelt hij wel eens tintelingen in de vingers of heeft hij last van spierzwakte? Dan kan het zijn dat hij een tekort aan ijzer of vitamine B12 heeft. Als je een tekort vermoedt, ga dan naar je huisarts.

Helemaal geen dierlijke producten

Wil je je kind helemaal geen dierlijke producten geven, dus bijvoorbeeld geen melk, kaas en eieren? Geef je kind dan een vitamine B12-supplement en vraag advies aan een in plantaardige voeding gespecialiseerde kinderdiëtist. Het is erg belangrijk dat je kind geen voedingsstoffen te kort komt omdat je kind nog in de groei en in ontwikkeling is. Lees meer over veganistisch eten bij kinderen.

Het slikken van rode gist rijst kan ernstige bijwerkingen geven. In rode gist rijst zit monacoline K. Dit is een natuurlijk statine. Statines zijn cholesterolverlagende medicijnen. In rode gist rijst kan steeds een andere hoeveelheid monacoline K zitten. Je weet dus nooit precies hoeveel je van die stof binnenkrijgt. Er geldt wel een wettelijke maximale hoeveelheid van minder dan 3 mg monacolinen per dagdosering.

Bijwerkingen rode gist rijst

Klachten die je kunt krijgen van rode gist rijst lijken op de bekende bijwerkingen van statines. Gemeld zijn spierpijn, maag- en darmklachten. Maar ook ontregeling van stollingstijd, verminderd geheugen, spierafbraak, alvleesklierontsteking en ernstige leverproblemen met geelzucht zijn gemeld.

Gebruik van rode gist rijst

Rode gist rijst wordt in Nederland verkocht als voedingssupplement. De meeste mensen hebben voedingssupplementen of kruidenpreparaten niet nodig. Slik je medicijnen en wil je rode gist rijst of een ander voedingssupplement of kruidenpreparaat gebruiken? Overleg dit dan altijd met je arts of apotheker. Statines in combinatie met andere medicijnen kunnen namelijk ongewenste bijwerkingen geven. Gebruik rode gist rijst niet tijdens zwangerschap of wanneer je borstvoeding geeft. Ook kinderen jonger dan 18 jaar en volwassenen ouder dan 70 jaar kunnen het beter niet slikken.

Bijwerkingen melden

Slik je rode gist rijst en heb je bijwerkingen: meld dit dan bij het bijwerkingencentrum Lareb.

Als je je handen niet wast voor het eten, dan kunnen schadelijke bacteriën via je handen alsnog later in het eten terecht komen. Bijvoorbeeld via bestek, keukengerei of als je tijdens het eten je handen gebruikt. Schadelijke bacteriën kunnen een voedselinfectie veroorzaken, waar je ziek van kunt worden.

Waarom handen wassen?

De hele dag door kom je met bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers in aanraking. Via je handen kunnen deze op het voedsel terechtkomen en zo besmetting veroorzaken. Regelmatig en op de juiste manier handen wassen kan voedselinfecties voorkomen.

Daarom is het van belang goed je handen te wassen:

• voor het eten
• voor het bereiden van voedsel
• na het aanraken van rauw vlees en rauwe groente
• na het toiletbezoek, na het verschonen van baby's en na het aanraken van (huis)dieren.

Besmetting via keukengerei

Als je zonder je handen te wassen keukengerei aanraakt, zoals een blikopener of een spatel, kunnen er schadelijke bacteriën in het eten terecht komen. Was ook keukengerei en bestek. Keukengerei dat in aanraking is geweest met rauw vlees en rauwe groenten, moet je eerst wassen voordat je het opnieuw gebruikt voor bereid eten. Anders kunnen schadelijke bacteriën zich alsnog verspreiden.

Stappenplan voor handen wassen

Hoe was je goed je handen? Volg de onderstaande stappen:

• Was je handen onder stromend water. Gebruik hierbij vloeibare zeep.
• Wrijf de zeep over de hele hand, ook tussen de vingers en onder de nagels.
• Spoel je handen goed af.
• Droog je handen aan een droge, schone handdoek of aan een papieren wegwerphanddoek. Het gebruik van een papieren handdoekje is het meest hygiënisch.

Let op als je ringen draagt. Onder ringen kunnen zich op de huid bacteriën ophopen. Ringen kunnen daarom het beste afgehaald worden voor het handen wassen.

Desinfecterende zeep gebruiken is niet nodig. Wassen met water en zeep is voldoende. Lees hier waarom handen wassen met desinfecterende zeep niet nodig is, en in welke gevallen het wel nuttig kan zijn.