Welke theesoorten zijn er?
Thee is gemaakt van de gedroogde
bladeren van de theeplant Camellia sinensis. Het groeiseizoen, de
locatie waar de thee verbouwd wordt en de methoden waarop de thee verwerkt
wordt, zorgen voor verschillende soorten thee.
Kruidenthee, fruitthee en maté worden gemaakt van andere planten dan de theeplant. Namelijk van kruiden, fruit, bloemen, specerijen, of
combinaties hiervan. Omdat het niet gemaakt is van de theeplant zijn deze
soorten officieel geen thee.
Verschillende theesoorten op een rij
- Zwarte thee. Voor het maken van zwarte thee worden de theeblaadjes
volledig geoxideerd. Dat betekent dat de blaadjes volledig worden blootgesteld
aan zuurstof. Hierdoor verandert onder andere de kleur. Aan zwarte thee kunnen
smaakjes toegevoegd zijn, bijvoorbeeld door stukjes gedroogd fruit, kruiden,
specerijen, aroma’s of combinaties daarvan. Voorbeelden zijn bosvruchtenthee en Earl grey.
- Groene thee. Voor het maken van groene thee worden de
theeblaadjes verhit waardoor ze niet oxideren. Hierdoor blijft de groene kleur.
Aan groene thee kunnen smaakjes toegevoegd zijn, bijvoorbeeld door stukjes
gedroogd fruit, kruiden, specerijen, aroma’s of combinaties daarvan.
Voorbeelden zijn jasmijnthee en groene thee met citroensmaak.
- Oolong. Voor het maken van oolong thee worden de
theeblaadjes maar heel kort geoxideerd. Deze thee zit daardoor tussen zwarte en
groene thee in.
- Puerh of Pu-erh. Voor het maken van puerh thee zijn de
theeblaadjes na oxidatie nog gefermenteerd door de toevoeging van een speciale
bacterie.
- Matcha. Voor het maken van matcha wordt de theeplant 3 weken voor de oogst van de blaadjes in de schaduw gezet. Hierdoor worden de
blaadjes groener. De theeblaadjes worden daarna in het proces fijngemalen tot
poeder. Bij het zetten van deze thee drink je niet, zoals bij andere soorten
thee, het aftreksel van de blaadjes, maar drink je dus de theeblaadjes zelf.
- Witte thee. Voor deze thee worden alleen de jongste
knoppen van de theeplant geplukt. Van alle soorten thee worden de theeblaadjes
voor witte thee het minst bewerkt. De blaadjes worden heel licht geoxideerd. Deze
theesoort wordt ook wel tot de groene thee gerekend.
- Gele thee. Deze thee lijkt op groene thee, maar de
blaadjes worden in het proces ook nog gestoomd waardoor de thee een andere smaak
krijgt.
- Kruidenthee en fruitthee. Deze soorten worden niet gemaakt van de theeplant, maar van kruiden, fruit, bloemen, specerijen of
combinaties daarvan. Voorbeelden zijn rooibos, munt, gember, citroengras,
kamille, zoethout, sterrenmix, venkel, kurkuma, kaneel, appel,
rozenbottel, cranberry en lavendel.
- Maté, ook wel yerba mate thee genoemd. Deze thee wordt
gemaakt van de boom Ilex paraguariensis. Zowel de bladeren als de schors
worden gebruikt.
Theedranken: ijsthee en kombucha
IJsthee kan gemaakt
worden van echte thee, maar de meeste ijsthee die je in de supermarkt kan kopen
valt onder de frisdranken.
Een andere theedrank die
onder de frisdranken valt is kombucha. Dit is een gefermenteerde theedrank. Naast thee bevat
het vaak iets van vruchtensap, voedingszuren, koolzuur, aroma’s, suiker of
zoetstoffen. Er kan ongeveer 0.5% tot 1%
alcohol inzitten.
Welke stoffen zitten er in thee?
Zit er cafeïne in thee?
Blaadjes van de theeplant bevatten van
nature cafeïne. Als je de hoeveelheid cafeïne in een kopje thee (125
milliliter) vergelijkt tussen verschillende theesoorten, dan zit in zwarte thee gemiddeld wat meer cafeïne (tegen de 30 milligram)
dan in groene thee (rond de 20 milligram), en in witte thee het minste (rond de
17 milligram). Maar er kunnen grote verschillen zijn binnen de theesoorten. Hierdoor
kan groene thee soms ook meer cafeïne bevatten dan zwarte thee, en witte thee
meer dan groene thee.
De hoeveelheid cafeïne in de thee die je drinkt, hangt naast de soort thee namelijk af van veel verschillende factoren. Hoe fijn of grof de theeblaadjes zijn,
de temperatuur van het water, hoe sterk de thee is gezet, oftewel hoeveel theeblaadjes
je gebruikt en hoe lang je de thee laat trekken, en natuurlijk de grootte van het
kopje of de mok hebben ook invloed.
Ook in maté zit cafeïne. De hoeveelheid
is meer dan in thee, en vergelijkbaar met de hoeveelheid in koffie. In
kruidenthee en fruitthee zit geen cafeïne.
Cafeïne in thee wordt ook wel theïne
genoemd. Theïne en cafeïne worden vaak als 2 aparte stoffen gezien, maar dit
zijn ze niet. Er is geen verschil tussen theïne en cafeïne.
Zitten er flavonoïden in thee?
Thee bevat flavonoïden. De grootste groep flavonoïden in
thee zijn de flavanolen, waaronder catechines. De totale hoeveelheid
flavonoïden in groene en zwarte thee is hetzelfde, maar de chemische vorm
verschilt. Dit komt vooral door het oxidatieproces, waarbij in zwarte thee catechines
omgezet worden in andere complexere stoffen. Van het totaal aan flavonoïden
bevat groene thee ongeveer 80% tot 90% catechines, terwijl dat in zwarte thee
rond de 20% tot 30% is.
Bepaalde polyfenolen worden in het
Engels ‘tannins’ genoemd. Dat wordt vervolgens nog weleens verkeerd vertaald
naar ‘looizuur’, maar dat is een andere stof. Thee bevat geen looizuur.
Zitten er plantengifstoffen in thee?
In thee en kruidenthee kunnen door
vervuiling tijdens het oogsten per ongeluk plantengifstoffen voorkomen, zoals pyrrolizidine alkaloïden. Verder zitten in thee met venkel, anijs en kaneel van nature de
plantengifstoffen allylakoxybenzenen. In thee met zoethout, waaronder sterrenmix,
zit van nature de plantengifstof glycyrrhizine. Gemiddeld bevat zoethoutthee 200
milligram glycyrrhizine per liter.
Is thee gezond?
Thee, kruidenthee en fruitthee zonder
suiker staat in de
Schijf van Vijf. Het voorziet je lichaam van vocht. Een volwassene heeft zo’n
1,5 tot 2 liter per dag aan dranken nodig.
Is er een relatie tussen thee en het risico op ziekten?
Het drinken van groene en
zwarte thee verlaagt het risico op een beroerte. Het drinken van 3 kopjes groene of 5 kopjes zwarte thee per dag verlaagt namelijk de bloeddruk (1 kopje is 125 milliliter). Verder
is het ook waarschijnlijk dat het drinken van zwarte en groene thee het risico
op diabetes type 2 verlaagt.
Zijn flavonoïden in thee gezond?
De
flavonoïden in groene en zwarte thee zijn antioxidanten. Er wordt wel beweerd dat flavonoïden goede
effecten op de gezondheid hebben, maar het bewijs hiervoor is onvoldoende.
Hoeveel thee kan ik drinken?
Hoeveel thee kan een volwassene drinken?
- Alle soorten thee zonder suiker staan in de Schijf van Vijf. Het advies voor volwassenen is om 3 kopjes (1 kopje is 125 milliliter) zwarte of
groene thee per dag te drinken vanwege de positieve gezondheidseffecten.
- Wissel thee af met andere dranken zoals water,
gefilterde koffie en zuivel. Zo heb je minder kans dat je per
ongeluk grotere hoeveelheden plantengifstoffen binnenkrijgt.
- Drink uit voorzorg niet een lange tijd achter elkaar grote
hoeveelheden thee met zoethout, kaneel, venkel of anijs vanwege de plantengifstoffen die erin zitten. Af en toe een kopje van deze thee kan geen kwaad.
Hoeveel thee kan je drinken als je zwanger bent?
- Het advies voor zwangeren is om niet meer dan 200 milligram (mg) cafeïne op een dag te nemen. Als je op een dag naast 1 kopje koffie 2
kopjes zwarte thee en 1 kopje groene thee drinkt, krijg je ongeveer
140 mg cafeïne binnen. Kruidenthee of fruitthee bevat geen cafeïne.
- Uit voorzorg is het advies om niet meer
dan 35 mg glycyrrhizine per dag binnen te krijgen. Deze plantengifstof zit van nature in zoethoutthee. Gemiddeld komt 35 mg glycyrrhizine overeen met 175 milliliter zoethoutthee.
Afhankelijk van de grootte van je kopje, komt dit op ongeveer 1 tot 2 kopjes. Glycyrrhizine kan ervoor zorgen dat je vocht vasthoudt en dat je
bloeddruk stijgt. Heb je een hoge bloeddruk? Dan is het advies helemaal
geen thee met zoethout te nemen.
- Het advies is geen (borstvoedings)thee met kaneel, venkel of anijs te drinken, omdat hierin allylakoxybenzenen zitten. Deze plantengifstoffen zijn niet goed voor de
baby. Normaal gebruik van kaneel als smaakmaker, het eten van beschuit met muisjes of
venkel eten als groente is geen probleem. Daar zitten namelijk veel
minder plantengifstoffen in dan in thee.
- Wissel thee af met andere dranken zoals water en zuivel, en hooguit 2
kopjes (cafeïnevrije) koffie.
- Heb je loden waterleidingen?
Dan is het advies om het kraanwater niet te drinken en er ook geen thee mee
te zetten. Via de leidingen komt namelijk
lood in het kraanwater. Gebruik flessenwater om te drinken en om thee mee te
zetten, tot de loden leidingen vervangen zijn. Lees meer over lood in kraanwater.
- Heb je nieuwe waterleidingen
of kranen, bijvoorbeeld in een nieuwbouwwoning? Dan is het advies om de eerste
3 maanden de kraan 2 minuten te laten stromen voordat je het kraanwater in de
ochtend gebruikt om te drinken of thee mee te zetten. Je kunt er natuurlijk wel
je handen mee wassen, mee schoonmaken of de planten mee water geven. Lees meer over lood in kraanwater.
Hoeveel thee kan je drinken als je borstvoeding geeft?
- Als je borstvoeding geeft is het advies om niet meer dan 200 milligram (mg) cafeïne op een dag te nemen. Als je op een dag naast 1 kopje koffie 2 kopjes zwarte thee en 1 kopje groene thee drinkt, krijg je ongeveer 140 mg cafeïne binnen. Kruidenthee of fruitthee bevat geen cafeïne.
- Wissel thee af met andere dranken zoals water en zuivel, en hooguit 2 kopjes (cafeïnevrije) koffie.
- Het advies is om geen (borstvoedings)thee met kaneel, venkel of anijs te drinken vanwege de plantengifstoffen die erin zitten. Kleine baby’s kunnen vrij snel te veel van deze stoffen binnenkrijgen. Normaal gebruik van kaneel als smaakmaker, het eten van beschuit met muisjes of venkel eten als groente is geen probleem. Daar zitten namelijk veel minder plantengifstoffen in dan in thee.
- Heb je loden waterleidingen? Je kunt het water uit de kraan eventueel wel drinken en gebruiken voor koffie of thee, als je de kraan eerst goed hebt doorgespoeld. Lees meer over lood in kraanwater.
- Woon je in een huis met nieuwe waterleidingen of kranen, bijvoorbeeld in een nieuwbouwwoning? Dan is het advies om de eerste 3 maanden de kraan 2 minuten te laten stromen voordat je het kraanwater in de ochtend gebruikt om te drinken of thee mee te zetten. Je kunt er natuurlijk wel je handen mee wassen, mee schoonmaken of de planten mee water geven. Lees meer over lood in kraanwater.
Hoeveel thee kunnen kinderen drinken?
- Het advies is om aan kinderen tot 1 jaar geen thee met kaneel, venkel of anijs te geven, vanwege de plantengifstoffen die erin zitten. Baby’s kunnen vrij snel te veel van deze stoffen binnenkrijgen. Deze thee helpt ook niet tegen bijvoorbeeld darmkrampjes, zoals weleens beweerd wordt.
- Heb je loden waterleidingen? Dan is voor kinderen tot 7 jaar het advies om het kraanwater niet te drinken en er dus ook geen thee mee te zetten. Via de leidingen komt dan namelijk lood in het kraanwater. Gebruik flessenwater om te drinken en om thee mee te zetten, tot de loden leidingen vervangen zijn. Lees hier meer over lood in kraanwater.
- Heb je nieuwe waterleidingen of kranen, bijvoorbeeld in een nieuwbouwwoning? Dan is het advies om de eerste 3 maanden de kraan 2 minuten te laten stromen voordat je het kraanwater in de ochtend gebruikt om te drinken. Je kunt er natuurlijk wel je handen mee wassen, mee schoonmaken of de planten mee water geven. Lees meer over lood in kraanwater.
Vanwege de hoeveelheid cafeïne in thee is het advies:
- Voor kinderen van 1 tot en met 3 jaar:
neem niet meer dan 1 tot 2 kopjes zwarte of groene thee op een dag.
- Voor kinderen van 4 tot en met 8 jaar:
neem niet meer dan 1 tot 3 kopjes zwarte of groene thee op een dag.
- Voor kinderen van 9 tot en met 13 jaar:
neem niet meer dan 2 tot 5 kopjes zwarte of groene thee op een dag.
-
Voor kinderen van 14 tot 18 jaar: neem
niet meer dan 3 tot 6 kopjes zwarte of groene thee op een dag.
Als de thee verdund is of heel slap gezet, kan meer ook. Hou
lagere hoeveelheden aan bij gevoeligheid voor cafeïne. Het kan invloed hebben
op de slaap, zeker als cafeïne vlak voor het slapen gaan wordt genomen. Kruidenthee
of fruitthee bevat geen cafeïne. Wissel thee verder af met water en zuivel.
Is thee duurzaam?
Vanuit
duurzaamheid is het beste om kraanwater te drinken. Een tweede optie is thee of
koffie. Warme dranken hebben met name door het koken van water een impact op
energiegebruik. Voor thee is dat lager voor koffie. Suikerhoudende dranken,
vruchtensappen en alcoholische dranken hebben een hogere milieubelasting.
Sommige
theesoorten worden op de markt gebracht volgens de normen van
eerlijke handel. Eerlijke
handel zorgt ervoor dat boeren in arme landen een eerlijke prijs krijgen voor
hun product en kunnen werken onder goede omstandigheden. Deze theesoorten kun je herkennen aan het
Fairtrade keurmerk en het
Rainforest Alliance keurmerk. Er is ook biologische thee met het
Europees biologisch keurmerk beschikbaar.
Meer informatie