Wat is een dieet?
Het begrip ‘dieet’ hoor je vooral in één adem met gewichtsverlies, maar het houdt meer in dan alleen dat. Het gaat om een voedingspatroon dat afwijkt van gewone voeding. Op deze pagina gaan we niet in op diëten bij medische aandoeningen, maar dit is vaak wel de reden dat een dieet wordt gevolgd. Sommige voedingsmiddelen kunnen of mogen niet meer gegeten worden, of er mag minder van worden gegeten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een glutenvrij dieet voor mensen met coeliakie.?Op deze pagina gaan we in op diëten om gewicht te verliezen, diëten gebaseerd op alternatieve geneeskunde, diëten met een focus op een specifieke voedingsmiddelengroep, diëten gericht op het verbeteren van gezondheidsuitkomsten en hypes.
Is een dieet volgen gezond?
Of een dieet gezond is, hangt onder andere af van de samenstelling van het dieet, of je gezonde eetgewoontes aanleert en of (wanneer van toepassing) het gewichtsverlies blijvend is. Voor de meeste mensen heeft gezonder eten positieve effecten op de gezondheid, of ze nu moeten afvallen of niet. Mensen met overgewicht of obesitas kunnen met afvallen de kans op gezondheidsproblemen, zoals diabetes type 2 en bepaalde hart- en vaatziekten, verkleinen.
Als je bij een dieet minder dan 1.200 kcal per dag eet, is de kans groot dat je lichaam te weinig voedingsstoffen binnenkrijgt. Alleen in individuele gevallen en na overleg met een diëtist kan het nodig zijn om toch een dieet met minder dan 1.200 kilocalorieën per dag te volgen. Dan is het wel belangrijk om dit aan te vullen met een multivitaminesupplement, bijvoorbeeld een supplement dat één keer de?aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van alle?vitamines en?mineralen bevat. Voor elk dieet geldt dat het voldoende groente en fruit moet bevatten: daar zitten meer onmisbare stoffen in dan alleen vitamines en mineralen.
Vermoed je bij jezelf of een ander een eetstoornis? Schakel dan vooral gelijk hulp in, je staat er niet alleen voor. Neem zo snel mogelijk contact op met een huisarts. Er is deskundige en intensieve psychologische begeleiding nodig. Het is belangrijk om een eetstoornis zo snel mogelijk te behandelen.
Wat zijn de voor- en nadelen van diëten?
Er zijn veel soorten diëten die gewichtsverlies of gezondheidswinst beloven. Elk dieet heeft eigen richtlijnen en achterliggende theorie. Over het algemeen geldt dat je met alle diëten gewicht kunt verliezen wanneer je minder energie inneemt dan verbruikt. Als gevolg kan je gezondheid verbeteren, denk bijvoorbeeld aan verbeterde bloedsuikerwaarden of een lagere bloeddruk.
Maar er zitten ook nadelen aan veel diëten. Niet alle diëten leveren je lichaam de voedingsstoffen die het nodig heeft. Wanneer je voor een langere periode niet alle nodige voedingsstoffen binnenkrijgt, kun je tekorten opbouwen. Bovendien kunnen mensen een dieet niet altijd volhouden, omdat het te streng, te eenzijdig of te onpraktisch is. Wanneer mensen in je directe omgeving, bijvoorbeeld gezinsleden, wel gewone maaltijden eten of wanneer je voor je gezin gewone maaltijden moet koken kan dat voor extra verleiding zorgen. Wanneer mensen een dieet volgen om af te vallen, zien we dan ook vaak dat het gewichtsverlies van korte duur is omdat men na het dieet weer terugvalt in oude gewoontes. Hierdoor komen mensen na het stoppen van een dieet weer terug op het oude gewicht of wegen uiteindelijk zelfs meer dan ervoor.
Afvaldiëten
Je kunt met een dieet gewicht verliezen wanneer je over langere tijd minder energie binnenkrijgt dan je verbruikt. Er ontstaat dan een negatieve energiebalans, waardoor je gewicht verliest. Hieronder staan een aantal soorten afvaldiëten uitgelegd.
Alternatieve geneeskunde
Er zijn verschillende diëten die niet (alleen) gewichtsverlies als doel hebben, maar het verbeteren van de gezondheid gebaseerd op alternatieve geneeskunde. Een aantal voorbeelden zijn:
Diëten met een focus op een specifieke voedingsmiddelengroep
Er zijn een aantal diëten waar de focus op een specifieke voedingsmiddelengroep(en) ligt. Vaak worden deze diëten niet als afvaldieet omschreven, maar als 'levensstijl' of 'manier van eten'. Voorbeelden zijn het paleo of oerdieet en het carnivoor dieet.
Diëten gericht op het verbeteren van gezondheidsuitkomsten
Hoewel elk dieet gericht is op het verbeteren van gezondheidsuitkomsten, zijn er diëten die zich niet zo makkelijk in een bepaald 'hokje' laten plaatsen. Deze diëten streven naar verbetering van specifieke of algehele gezondheid, zonder dat er per definitie gestreefd wordt naar gewichtsverlies. Een voorbeeld hiervan is het DASH-dieet:
Hypes
Over de jaren heen zijn er vele hypes geweest wanneer we het hebben over diëten. Denk bijvoorbeeld aan diëten als Sonja Bakker, Dr. Frank of de Voedselzandloper. Tegenwoordig zien we dat diëten vooral bekendheid krijgen via social media. Denk aan de hype om een hele komkommer per dag te eten of een glas water met citroen te drinken na het opstaan.
Meestal verdwijnt de aandacht voor deze hype-achtige diëten net zo snel als dat het opgekomen is. Ze zijn vaak niet tot slecht wetenschappelijk onderbouwd, met soms zelfs een gevaar voor je gezondheid wanneer je zo’n hype langere tijd volgt. Wees daarom kritisch in wat je volgt. Je kunt altijd advies vragen bij een professional.
Er is niet één voedingsmiddel of wonderdieet waardoor je optimaal gezond wordt. Het gaat om een gezonde leefstijl op de lange termijn, met voldoende voedingsmiddelen die gezondheidsvoordeel leveren, voldoende vitamines en mineralen en zo min mogelijk producten die je niet nodig hebt voor je gezondheid. Lees meer over een gezond voedingspatroon op onze Schijf van Vijf pagina’s of op onze pagina’s over gezond afvallen.