Hoe geef ik mijn eten smaak met kruiden en specerijen?

In de tabel hieronder lees je hoe je veelgebruikte kruiden in de keuken kunt gebruiken. Gebruik je verse kruiden? Was verse kruiden altijd onder stromend water voor gebruik. Zeker als je ze rauw eet. Dat advies geven we omdat verse kruiden door mest of vervuild water besmet kunnen zijn met ziekmakers, zoals salmonella en E. coli. Wassen verkleint de kans op een voedselinfectie.

Kruiden gebruiken

Basilicum Gebruik de blaadjes. Voeg basilicum op het laatste moment toe aan gerechten. Als je het meekookt, gaat een groot deel van de smaak verloren. Lekker in: mediterrane gerechten, soepen, sauzen en salades. Tip: mozzarella en tomaat met basilicum.

Bieslook Gebruik de hele spriet. De bloemen zijn ook eetbaar. Voeg bieslook op het laatste moment toe aan gerechten. Als je het meekookt, gaat een groot deel van de smaak verloren. Lekker in: soepen, salades en bij vis. Tip: ei met bieslook.

Dille  Gebruik de blaadjes en het zaad. Voeg dille op het laatste moment toe aan gerechten. Als je het meekookt, gaat een groot deel van de smaak verloren. Lekker in: aardappelgerechten, sauzen en bij vis, komkommer en verse kaas. Tip: zalm met dille.

Koriander Gebruik de blaadjes, de wortels en het rijpe zaad. De blaadjes kun je als garnering gebruiken. Het zaad en de wortels kun je meekoken in gerechten. De smaak van verse koriander is heftig, dus gebruik niet te veel. Lekker in: Aziatische, Indiase en Marokkaanse gerechten.  Tip: curry met koriander.

Maggiplant (Lavas) Gebruik de blaadjes, het zaad, de stengels en de wortels. Kook het blad, de stengels en het zaad mee. Dat geeft veel smaak af aan gerechten. De wortel gebruik je als knolselderij of geraspt door salades.  Lekker in: bouillons, soepen, sauzen en ovenschotels.  Tip: stoofschotel met maggiplant.

Munt Gebruik de blaadjes. Verse munt is het meest smaakvol. Kook de blaadjes niet mee, maar voeg ze bijvoorbeeld toe als garnering.  Lekker in: salades, thee en bij peultjes, worteltjes, fruit en nieuwe aardappelen. Tip: komkommer en citroen met munt.

Oregano (Marjoraan) Gebruik de blaadjes. Voeg oregano op het laatste moment toe aan gerechten. Als je het meekookt, gaat een groot deel van de smaak verloren. Lekker in: mediterrane gerechten, tomatensaus, gehakt en gegrild vlees. Tip: pizza met oregano.

Peterselie Gebruik het blad en de wortel. Voeg peterselie op het laatste moment toe aan gerechten. Als je het meekookt, gaat een groot deel van de smaak verloren.  Lekker in: pasta, stoofgerechten, worteltjes, soepen, sauzen en omeletten. Tip: mosselen en peterselie.

Rozemarijn Gebruik de naaldjes. Je kunt in bepaalde gerechten ook de hele tak toevoegen en die er na het koken uit halen. Voeg rozemarijn zo snel mogelijk toe aan een gerecht. Door het lang mee te koken, geeft het de meeste smaak af. Lekker in: stoofgerechten en mediterrane gerechten. Tip: gebakken aardappels met rozemarijn.

Salie Gebruik de blaadjes. Salie smaakt het beste als je het op het laatste moment aan een gerecht toevoegt. Gebruik niet te veel, want de smaak is krachtig. Lekker in: sauzen, salades, vlees en gevogelte. Tip: pompoen met salie.

Selderij Gebruik de blaadjes. Laat selderij niet te lang mee koken, anders wordt de smaak al snel te overheersend. Lekker in: bouillons, soepen en stoofgerechten. Tip: erwtensoep met selderij.

Tijm Gebruik de blaadjes en topjes. Voeg tijm zo snel mogelijk toe aan een gerecht. Door het lang mee te koken, geeft het de meeste smaak af. Lekker in: bouillons, soepen en stoofgerechten. Tip: courgette met tijm.

In de tabel hieronder lees je hoe je veelgebruikte specerijen kunt gebruiken in de keuken.

Specerijen gebruiken

Cayennepeper Scherp van smaak, met name de zaadlijsten en pitjes. Verkrijgbaar als peul of poeder. Hoe lichter het poeder, hoe scherper het is. Gebruikt in mengsels zoals chilipoeder, cajunkruiden of ras el hanout. Lekker in: Mexicaanse gerechten, kipgerechten, chutney, bonenschotels en gehakt. Tip: chili con/sin carne met chilipoeder.

Gember (djahé) Jonge gember heeft een hele dunne schil en is licht roze van kleur. De tweede oogst levert gember met een dikkere schil en sterkere smaak. Deze gember vind je meestal in de winkel. Ook verkocht als poeder, gekonfijt in siroop en ingelegd in azijn. Lekker in: stoofschotels, rijst- en kipgerechten, curry, thee en koek en gebak. Tip: sushi met ingelegde gember.

Kaneel Verkrijgbaar in poedervorm en in staafjes. Lekker in: kipgerechten, appelmoes en koek en gebak. Tip: havermout met appel en kaneel.

Komijn (djinten) Komijnzaad wordt meestal eerst in een droge pan geroosterd voor een extra nootachtige smaak. Gebruikt in het specerijenmengsel garam masala. Lekker in: chili con/sin carne, curry, couscous, kip tandoori en komijnekaas. Tip: curry met komijn.

Korianderzaad (ketoembar) Overheersende smaak, wees daarom voorzichtig met het toevoegen in gerechten. Gemalen korianderzaad zit in kerrie, currymengsels, worstkruiden, koekkruiden. Lekker in: Aziatische gerechten, varkensvlees- of visgerechten en koek en gebak. Tip: wortelsoep met koriander.

Kruidnagel Ongemalen kruidnagel kook je mee in het gerecht en haal je er voor het eten weer uit. Gemalen kruidnagel wordt gebruikt in mengsels zoals koekkruiden, Chinees vijfkruidenpoeder, currypasta en ras el hanout. Lekker in: rode kool, rode bietjes, wildgerechten, hachee, curry en koek en gebak. Tip: stoofpotje met kruidnagel.

Nootmuskaat Sterke smaak, dus je hoeft niet veel te gebruiken. De smaak blijft het beste behouden als je het na de bereiding van het eten toevoegt. Lekker in: bechamel- of kaassaus, aardappelpuree, bloemkool, spruitjes, asperges en koek en gebak. Tip: sperziebonen met nootmuskaat.

Paprikapoeder Kan heel pittig zijn. Dit hangt af van de gebruikte soorten en van de hoeveelheid mee gemalen zaadlijsten en pitjes. Lekker in: Mexicaanse gerechten, sauzen, soepen en kip-, vlees- en visgerechten. Tip: goulash met paprikapoeder.

Peper Verkrijgbaar als poeder of als korrels om zelf te vermalen in een pepermolen. Lekker in: bijna alles, waaronder aardappelen, vlees- vis en kipgerechten en allerlei groente.

Spaanse peper Verkrijgbaar als poeder of vers. Er zijn veel soorten, waardoor de scherpte sterk kan variëren. Lekker in: pasta, stoofschotels en vleesgerechten. Tip: pasta met tomatensaus en Spaanse peper.

• Kook aardappelen en groente in een bodempje water met een deksel op de pan. Zo hoef je geen of maar weinig kookvocht met daarin smaakstoffen weg te gooien.
• Roerbak, grill of stoom je groente. Breng ze op smaak met knoflook, gember, chili, geraspte citroenschil en citroensap.
• Fruit ui, rozemarijn, tijm en knoflook mee bij het bakken van vlees of kip. Of voeg stukjes tomaat, gesneden of gedroogde paddenstoelen, een stukje sinaasappel- of citroenschil toe.
• Bij vis kun je smaakmakers als dille, knoflook, peper, oregano en citroensap gebruiken.

Waarom minder zout eten?

Gedroogde kruiden en specerijen

Gedroogde kruiden en specerijen bewaar je op een koele, droge en donkere plek. Zo blijft de smaak het langste goed. 

Verse kruiden

1. In de koelkast

Verse kruiden bewaar je in de koelkast, daar zijn ze nog een paar dagen houdbaar. Wikkel ze in een vochtig keukenpapiertje of in een vochtige theedoek. 

2. In de vriezer

Peterselie, munt en bieslook kun je invriezen. De kruiden zijn ongeveer 12 maanden houdbaar in de vriezer. Daarna verliezen ze een groot deel van hun smaak en geur.

Zo vries je de kruiden in:
1. Was de kruiden.
2. Dep ze droog met keukenpapier of een schone theedoek.
3. Snijd de kruiden fijn of grof.
4. Verpak ze in kleine porties in boterhamzakjes of doe de kruiden met wat water in een ijsblokjeshouder.
5. Vries ze zo snel mogelijk in.

3. Drogen

Kruiden met stevige blaadjes, zoals oregano, rozemarijn, munt, salie en tijm zijn geschikt om te drogen. Gedroogde kruiden behouden meer van hun smaak dan ingevroren kruiden. Zelf gedroogde kruiden zijn ongeveer negen tot 12 maanden houdbaar. Daarna verliezen de kruiden een groot deel van hun smaak en geur.

Zo droog je kruiden in ongeveer 2 weken:
1. Leg de blaadjes op een schone en droge theedoek.
2. Keer ze regelmatig om.
3. Als je ze kunt verkruimelen, zijn ze droog genoeg.
4. Doe de kruiden in goed afsluitbare potjes en bewaar ze op een droge en donkere plek.

Drogen kan ook op een stuk keukenpapier in de magnetron. Een gemiddelde tijd is 4 minuten op 650 Watt.

Normaal gebruik van kruiden en specerijen is niet schadelijk voor de gezondheid. Normaal gebruik betekent dat je het gebruikt om je eten op smaak te brengen. Gebruik liever niet langere tijd achter elkaar elke dag veel van dezelfde kruiden en specerijen. Dat komt doordat er in sommige kruiden en specerijen plantengifstoffen zitten.

Gevarieerd eten en drinken voorkomt dat je per ongeluk elke dag een beetje van dezelfde schadelijke stof binnenkrijgt.

Kruiden komen vooral van kruidachtige planten (een botanische indeling) en groeien in een gematigd klimaat. Meestal worden de verse bladeren gebruikt. Voorbeelden van kruiden zijn peterselie, selderij, lavas en basilicum. Ook worden vruchten en zaden gebruikt, denk aan karwijzaad, mosterdzaad en jeneverbes. Kruiden zijn soms vers te koop als plant en zelf te kweken.

Specerijen zijn aromatische of scherp smakende gedroogde delen van planten. Specerijen zijn afkomstig uit landen met een tropisch klimaat. Specerijen van wortel zijn onder andere gember en kurkuma (geelwortel). Specerijen van vruchten en bloemen onder andere kruidnagel, nootmuskaat, peper, paprika en vanille. Van schors wordt kaneel gemaakt. 

Dit heb je nodig voor cajunkruiden:

• 2 theelepels paprikapoeder
• 2 theelepels knoflookpoeder
• 1 theelepel oregano
• 1 theelepel cayennepeper
• 1 theelepel peper
• 1 theelepel tijm
• 1 theelepel uienpoeder
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

5 recepten met cajunkruiden:

• Cajunkip met zoete aardappel en spruitjes
• Geroerbakte witlof met granaatappel
• Mini hasselback met remouladesaus
• Cajunsoep met vis
• Popcorn

Dit heb je nodig voor Griekse kruiden:

• 4 theelepels gedroogde oregano
• 4 theelepels gedroogde tijm
• 3 theelepels gedroogde peterselie
• 3 theelepels paprikapoeder 
• 3 theelepels knoflookpoeder
• 2 theelepels gemalen komijn
• 2 theelepels gemalen koriander
• 2 theelepels uienpoeder
• 1 theelepel zwarte peper
• 1 theelepel kaneel
• ½ theelepel cayennepeper
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

Dit heb je nodig voor Italiaanse kruiden:

• 2 theelepels gedroogde basilicum
• 1 theelepel gedroogde oregano
• ½ theelepel gedroogde tijm
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

5 recepten met Italiaanse kruiden:

• Pizza van Turks brood
• Tagliatelle met zalm en room
• Italiaanse groentetaart
• Krieltjessalade met zalm
• Volkorenbroodje kipfilet

Dit heb je nodig voor Mexicaanse kruidenmix:

• 2 eetlepels chilipoeder
• 1 eetlepel paprikapoeder
• 1 theelepel komijnpoeder
• 1 theelepel knoflookpoeder
• 1 theelepel ui-poeder
• 1/2 theelepel oregano (gedroogd)
• 1/2 theelepel korianderpoeder
• 1/2 theelepel gemalen zwarte peper
• Optioneel, voor extra pit: 1/4 theelepel cayennepeper

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

Dit heb je nodig voor oosterse kruiden:

• 3 theelepels gemalen zwarte peper
• 2 theelepels gemberpoeder 
• 2 theelepels gemalen koriander
• 2 theelepels gemalen komijn
• 1 theelepel cayennepeper
• 1 theelepel gemalen kaneel
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

Dit heb je nodig voor een Provençaalse kruidenmix:

• 3 theelepels majoraan
• 3 theelepels tijm
• 1 theelepel oregano
• 1 theelepel rozemarijn
• 1 theelepel salie
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

5 recepten met Provençaalse kruiden:

• Maaltijdsoep met gehaktballetjes
• Courgetteratatouille met linzen
• Provençaalse ovenschotel
• Warme aardappelsalade met makreel
• Varkenshaasje op z'n Provençaals
  

Dit heb je nodig voor pumpkin spice kruidenmix:

• 2 eetlepels kaneel
• 2 theelepels gemberpoeder
• 1 theelepel kruidnagel
• 1 theelepel piment
• ½ theelepel nootmuskaat

Dit heb je nodig voor ras el hanout kruiden:

• 2 theelepels paprikapoeder
• 2 theelepels korianderzaad
• 2 theelepels komijnzaad
• 1 theelepel kaneelpoeder
• 1 theelepel gemberpoeder
• 1 theelepel peper
• ½ theelepel kurkuma
• ½ theelepel kardemom
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

5 recepten met ras el hanout kruiden:

• Couscous met groente en tofu
• Pompoensoep met rode paprika
• Kruidig geroosterde bloemkool met bulgur
• Marokkaans broodje gehakt met wortelsalade
• Hartige pannenkoeken

Dit heb je nodig voor Spaanse kruiden:

• 1 theelepel gemalen peper
• 1 theelepel paprikapoeder
• 1 theelepel gerookt paprikapoeder
• ½ theelepel knoflookpoeder of verse knoflook
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

Dit heb je nodig voor gehaktkruiden:

• 3 theelepels peper
• 1 theelepel gemalen koriander
• 1 theelepel paprikapoeder
• 1 theelepel gemberpoeder
  
• ½ theelepel gemalen kruidnagel
• ½ theelepel gemalen nootmuskaat
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

3 recepten met gehaktkruiden:

• Gevulde aardappelen met andijviesalade
• Spitskoolsalade met kaasdressing
• Nieuwe aardappelen en uien in de oven

Dit heb je nodig voor karbonadekruiden:

• 1 theelepel gemalen koriander
• 1 theelepel peper
• 1 theelepel gemberpoeder
• 1 theelepel gemalen komijn
• 1 theelepel gemalen kruidnagel
• 1 theelepel chilivlokken
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

Dit heb je nodig voor kipkruiden:

• 1 theelepel paprikapoeder
• 1 theelepel cayennepeper
• 1 theelepel kurkuma
• 1 theelepel knoflookpoeder
• 1 theelepel uienpoeder
• 1 theelepel peper
• ½ theelepel gemalen koriander
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

3 recepten met kipkruiden:

• Roerbak met restjes
• Kip met abrikozen
• Kruidige aardappelpuree met kip

Dit heb je nodig voor shoarmakruiden:

• 2 theelepel paprikapoeder
• 1 theelepel gemalen komijn
• 1 theelepel gemalen koriander
• 1 theelepel peper
• 1 theelepel gemberpoeder
• 1 theelepel kurkuma
• 1 theelepel knoflookpoeder
• 1 theelepel chilipoeder
• ½ theelepel kaneel
• ½ theelepel gemalen nootmuskaat
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

3 recepten met shoarmakruiden:

• Aardappelstoofschotel met kruidige tofu
• Couscous met shoarma en roerbakgroente
• Stamppot met wintergroente en shoarmavlees

Dit heb je nodig voor viskruiden:

• 1 theelepel gemalen mosterdzaad
• 1 theelepels dille
• 1 theelepel tijm
• 1 theelepel peper
• ½ theelepel gemberpoeder
• ¼ theelepel gemalen nootmuskaat
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

3 recepten met viskruiden:

• Kabeljauw met zomergroente en krieltjes
• Gebakken rijst met ananas, gestoofde vis en snijboontjes 
• Ovenschotel met vis, groente en een aardappeldakje

Dit heb je nodig voor chilikruiden:

• 4 theelepels paprikapoeder
• 2 theelepel cayennepeper
• 2 theelepels chilivlokken
• 1 theelepel gemalen komijn
• 1 theelepel knoflookpoeder
• 1 theelepel uienpoeder
• 1 theelepel kaneel
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

Dit heb je nodig voor couscouskruiden:

• 2 theelepels gemalen koriander
• 2 theelepels komijnzaad
• 1 theelepel gemberpoeder
• 1 theelepel uienpoeder
• 1 theelepel knoflookpoeder
• 1 theelepel kurkuma
• 1 theelepel kaneel
• 1 theelepel peper
• ½ theelepel cayennepeper
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

Dit heb je nodig voor falafelkruiden:

• 3 theelepels sesamzaad
• 2 theelepels gemalen komijn
• 2 theelepel kurkuma (geelwortel)
• 1 theelepel cayennepeper
• 1 theelepel gemalen koriander
• 1 theelepel gemalen peterselie
• 1 theelepel knoflookpoeder
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

Dit heb je nodig voor goulashkruiden:

• 2 eetlepels paprikapoeder
• 1 theelepel cayennepeper
• 1 theelepel uienpoeder
• 1 theelepel knoflookpoeder
• 1 theelepel gemalen komijn (djinten)
• 1 theelepel gemalen mosterdzaad
• 1 theelepel gemalen tijm
• ½ theelepel karwijzaad (kummel)
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.

5 recepten met goulashkruiden:

• Boerenkoolstoofpot met kapucijners
• Stamppot spruitjes met vleesreepjes
• Snijbonensalade
• Snelle kipgoulash uit de wok
• Bruine bonen met kleurige groente

Dit heb je nodig voor nasi en bami kruiden:

• 2 theelepels gemalen koriander
• 2 theelepels gemalen komijn
• 2 theelepels kerriepoeder
• 1 theelepel gemberpoeder
• 1 theelepel knoflookpoeder
• ½ theelepel cayennepeper
• ½ theelepel chilipoeder
• ½ theelepel kurkuma
  
  

Gebruik 1 theelepel kruidenmix per persoon.