Wat is rundvlees?
Rundvlees is het vlees van een rund. Een vrouwelijk rund is een koe, een mannelijk rund is een stier. Een gecastreerde stier heet een os. Ossen werden vooral als werkdier gebruikt.
Runderen zijn echte graseters en herkauwers. In Nederland worden koeien gehouden voor vlees en melk. Stieren, ossen en kalveren worden alleen voor het vlees gehouden. Dit vlees ligt als rundvlees of kalfsvlees in de winkel.
Onbewerkt mager rundvlees staat in de Schijf van Vijf.
Welke rassen rundvlees zijn er?
Er zijn verschillende vleesrassen. Onderstaande rassen zijn voorbeelden die speciaal vanwege hun vlees worden gehouden:
- Belgisch Wit-Blauw
- Verbeterd Roodbont
- Limousin
- Piemontese
- Charolais
- Blonde d’Aquitaine
Koeien en stieren van melkveerassen die niet meer gebruikt kunnen worden voor de melkveehouderij of de fokkerij komen bij de mesterij terecht. Daar worden ze vetgemest tot ze geschikt zijn voor de slacht.
Welke soorten rundvlees zijn er?
Rundvlees kan worden ingedeeld in snijvlees en draaiproducten. Snijvlees is het vlees dat in lappen wordt gesneden, zoals biefstuk, runderlappen en sukadelappen. Dit vlees komt vooral van vleeskoeien. Bewerkt vlees is voornamelijk vlees van melkkoeien. Draaiproducten zijn onder andere rundergehakt, rundertartaar en hamburgers. Dit komt vooral van melkvee.
Welke producten worden er gemaakt van rundvlees?
Hoeveel rundvlees eten wij Nederlanders?
In de Voedselconsumptiepeiling 2019-2021 van het RIVM is de consumptie van rundvlees voor volwassenen ongeveer 13 gram per dag. Dit is exclusief bewerkt vlees en vleeswaren. In Nederland wordt door Wageningen Economic Research jaarlijks vastgesteld wat het vleesverbruik is per persoon. Voor rundvlees is dit 15 kilo per jaar. Dit is op basis van karkasgewicht, dus inclusief botten. Kalfsvlees eten Nederlanders weinig, hier is het verbruik namelijk iets meer dan 1 kilo per persoon per jaar.
Is rundvlees gezond?
Voedingsstoffen
Rundvlees is rijk aan vitamine B12 en het mineraal zink. Daarnaast levert het vitamines B1, B2, B6 en de mineralen ijzer, fosfor en seleen. Runderlever is bovendien rijk aan vitamine A.
Rundvlees bevat van nature eiwit en vet en geen koolhydraten. De hoeveelheid eiwit en vet staan met elkaar in verband. Hoe vetter het vlees, hoe lager het eiwitgehalte.
Het vet van rundvlees bestaat voor ongeveer 40% uit verzadigd vet. De magere varianten bevatten minder vet en daarmee minder verzadigd vet. Deze leveren ook minder calorieën.
Er zijn aanwijzingen dat runderen die alleen gras en kruiden eten, vlees hebben dat minder vet is dan runderen die veel graan eten. Daarnaast zitten er meer goede, gezonde vetten in dat vlees, zoals omega-3-vetten. Het gaat hier echter om minder en andere omega-3-vetten dan in vis. In de winkel is dit vlees onder andere herkenbaar onder aanduiding ‘natuurvlees’.
De voedingswaarde van vleesproducten, zoals gehaktbal, vinken, burgers en worsten, hangt af van hoe en met welk vlees het gemaakt is. Vaak zit er veel zout in. Dat geldt ook voor vleeswaren als runderrollade en rookvlees.
Relatie tussen vlees en ziekte
Rundvlees is rood vlees. Er is inmiddels voldoende wetenschappelijk bewijs dat het eten van te veel rood vlees en vooral van bewerkt vlees het risico verhoogt op bepaalde soorten kanker (waaronder darmkanker), het risico op diabetes type 2 en op beroerte. Lees meer bij de gezondheidseffecten van vlees.
Staat rundvlees in de Schijf van Vijf?
Onbewerkt mager rundvlees staat in de
Schijf van Vijf samen met mager vlees van andere dieren, vis, peulvruchten, ei en noten. In de Schijf van Vijf staan bijvoorbeeld magere runderlappen, sukadelap, rosbief en biefstuk. Binnen de Schijf van Vijf draait het om afwisseling tussen dierlijke en plantaardige producten. Bekijk het uitgebreide voedingsadvies bij
vlees of vul de
Schijf van Vijf voor jou in voor een advies op maat.
Hoe bereid je rundvlees?
Rundvlees kan op allerlei manieren worden bereid: van koken, bakken en grillen tot roerbakken. Voor gemalen vlees geldt: controleer of het volledig is gegaard voordat je het opeet. Voorbeelden zijn gehakt, worstjes, burgers of spiesjes.
Vlees uit één stuk van rund, zoals biefstuk, kan rosé gegeten worden, maar doorbakken is de meest veilige keuze. Sommige biefstukken die in de winkel te koop zijn, zien eruit als één stuk, maar kunnen toch zijn samengesteld uit verschillende stukken vlees. Er zijn dan eiwitten of enzymen toegevoegd die gebruikt mogen worden als ‘plaksel’. Op het etiket staat dan: ‘samengesteld uit stukjes vlees’. Op deze manier kunnen bacteriën toch aan de binnenkant van het vlees terechtkomen.
Hoe bewaar je rundvlees?
Rauw rundvlees bederft snel. Let daarom goed op de houdbaarheidsdatum. Bewaar open verpakkingen of onverpakt vlees maximaal 2 dagen in de koelkast en 6 tot 12 maanden in de diepvries. Verpak het zelf dan goed.
Rauw gemalen vlees, waarin ook rundvlees kan voorkomen, kan maximaal 1 dag in de koelkast worden bewaard en 2 tot 3 maanden in de diepvries. Voorbeelden van gemalen vlees zijn gehakt, hamburgers en slavinken. Bij een gesloten verpakking geeft de TGT-datum aan tot wanneer je het product in de koelkast kunt bewaren.
Verder gelden voor rundvlees dezelfde bewaaradviezen als bij vlees.
Kijk in de Bewaarwijzer voor praktische tips over het bewaren van eten.
Is het veilig om rundvlees te eten?
Er gelden dezelfde veiligheidsaspecten als bij
vlees.
Dierziekten
Runderen kunnen
dierziekten oplopen als BSE, TBC en mond- en klauwzeer. Ze worden voor de slacht op deze ziekten gecontroleerd en zo nodig vernietigd.
Een ander probleem van de rundveehouderijen (zowel biologische als andere bedrijven met weidegang) is de kans dat de koeien via het gras schadelijke stoffen opnemen zoals PCB’s en dioxinen en in aanraking komen met parasieten. Die kans is aanwezig doordat ze zo veel naar buiten mogen.Tegelijkertijd heeft weidegang ook veel positieve effecten op de diergezondheid.
Elk rund is in Nederland verplicht om een identificatiemerk in beide oren te dragen. Boeren, het slachthuis en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit kunnen aan dit oormerk het dier herkennen en controleren op eventuele dierziekten. De gegevens van het dier worden centraal bijgehouden en geregistreerd in het zogeheten identificatie- en registratiesysteem. Als er wat mis is, kan zo snel de bron gevonden worden.
Vlees in de winkel is dus veilig. Er zitten geen hormonen of resten antibiotica in.
Is rundvlees duurzaam?
Klimaat en milieu
Rundvlees belast het milieu meer dan andere voedingsmiddelen en andere soorten vlees. De bijdrage van CO2 komt vooral door het energieverbruik. Uit mest van vee komt lachgas en methaan vrij. Koeien zijn herkauwers en stoten daardoor methaan uit, via boeren en scheten. Deze gassen dragen sterk bij aan het broeikaseffect. Verder zorgt mest voor vervuiling van het water.
Rundvlees belast het milieu zo’n 2 keer meer dan kip. Dat komt onder andere doordat rundvee per kilo meer voer nodig heeft. Dat betekent een hoger energie-, land- en watergebruik. Voor 1 kilo rundvlees is 5 tot 9 kilo voer nodig.
Nederlanders eten veel verwerkt vlees van melkkoeien, waaronder gehakt en hamburgers. De milieubelasting is dan te verdelen over vlees en melk en is daardoor lager dan vlees van vleeskoeien.
Er is wel verschil in milieubelasting. Als runderen grazen op uitgestrekte landerijen en geen krachtvoer eten, valt de milieubelasting lager uit. Krachtvoer moet namelijk worden verbouwd op vruchtbare grond en wordt vaak van ver geïmporteerd. Het komt in Nederland weinig voor dat koeien alleen maar grazen. Het komt wel voor dat ze voor een deel grazen en voor een deel krachtvoer krijgen.
Ontbossing
In de meeste krachtvoer zit soja. De verbouw van soja voor veevoer draagt bij aan de ontbossing van tropische bossen en regenwoud. De toenemende vraag naar vlees en landbouwgrond leidt tot ontbossing en het verdwijnen van regenwoud, vooral in Brazilië en Argentinië.
Dierenwelzijn
Vleesvee leeft meestal 1 tot 2 jaar, tot de runderen volgroeid zijn. Vrouwelijke dieren leven tot 6,5 jaar, na een aantal kalveren gekregen te hebben.
Vee dat alleen binnen gehouden wordt op een betonvloer kan last krijgen van gewrichten. Een stal met stro en/of rubber matten kan hiervoor een oplossing bieden.
Er kunnen gezondheidsproblemen voorkomen bij runderen, bijvoorbeeld bij dikbilrunderen die speciaal gefokt worden voor het vlees. Dit betreft maar een klein deel van het vleesvee. Hun hoge gewicht belast hun poten extra. Rassen als Belgisch (Wit) Blauw en Verbeterd Roodbont zijn voorbeelden van rassen met extreme spieren, deels veroorzaakt door een erfelijke factor. Bij dit soort rassen is bij de geboorten van de kalveren in 85 tot 90% van de gevallen een keizersnede nodig.
Dit betekent voor de moederdieren niet alleen kans op ontstekingen en verklevingen, maar ook dat het na ongeveer 3 kalveren niet meer verantwoord is als ze nog kalfjes krijgen. Ze zijn dan gewoon op. Daarnaast heeft 10% van de kalveren last van afwijkingen als dikke tong, kromme poten en hart- en ademhalingsproblemen. De sector werkt aan het verhogen van het aantal natuurlijke geboorten bij luxe vleesvee.
Vaak wordt voor andere rassen gekozen, zoals Limousin, omdat daarbij meer rekening wordt gehouden met dierenwelzijn.
Uierontsteking bij melkvee is een ander gezondheidsprobleem. Gemiddeld komt dit bij 1 op de 3 koeien voor. Omdat biologische koeien langer leven, komt dit probleem bij hen vaker voor. Bij koeien met weidegang komen ontstekingen aan uiers en hoeven minder voor dan bij koeien die het hele jaar op stal staan
In Nederland zijn er ongeveer 175.000 stuks vleesvee op 3.200 bedrijven.
Lees meer over dierenwelzijn in de Boodschappenhulp Dierenwelzijn.
Weidegang
In Nederland staat het meeste vleesvee op stal. Uitzonderingen daarop zijn houderijsystemen zoals EKO, Scharrel en geïmporteerd vlees, zoals France Limousin. Er zijn geen Europese richtlijnen voor het houden van runderen, behalve voor de biologische veehouderij.
Runderen zijn van nature kuddedieren. Bij het grazen en het liggen houden de dieren van nature enige onderlinge afstand aan. Biologisch gehouden runderen hebben de ruimte, hebben goede ligmogelijkheden en ze kunnen veel de wei in. Dat laatste is goed voor de poten en de klauwen van het dier.
Etiket: waarop kun je letten bij rundvlees?
Eisen ten aanzien van etikettering zijn vastgelegd in de Warenwet etikettering. Kijk naar het online etiket voor meer uitleg over de verschillende onderdelen van het etiket. Kijk wat er verder op etiket kan staan bij vlees.
Herkomst
Waar het rundvlees vandaan komt kun je zien op het etiket. Er moet op staan in welk land het dier is geboren, waar het is grootgebracht en waar het is geslacht. Dit is niet verplicht voor gehakt, worst, gekookt of gebakken rundvlees en rundvlees verwerkt in gekruid vlees. Dat komt omdat hier vaak meerdere soorten vlees in verwerkt zijn. Op deze producten moet wel een ovale afbeelding staan met een afkorting van het land waar de producent is gevestigd. Dit geeft aan waar de laatste bewerking heeft plaatsgevonden, niet waar het product vandaan komt.
Keurmerken
Op rundvlees zijn verschillende keurmerken te vinden. Deze geven onder andere inzicht in hoe het dier heeft geleefd en of het vlees is geproduceerd met extra aandacht voor natuur en milieu. Milieu Centraal heeft met medewerking van het Voedingscentrum en andere experts een aantal Topkeurmerken aangewezen, die het hoogst scoren op controle, transparantie, milieu, dierenwelzijn of mens en werk. Voor rundvlees zijn dat: